فدک در تاریخ؛ پژوهشی درباره ولایت؛ پژوهشی درباره امام مهدی

هفتمین جلد از گزیده آثار شهید سید محمد باقر صدر شامل سه کتاب با عناوین فدک در تاریخ و پژوهشی درباره ولایت و پژوهشی درباره امام مهدی است.

نخستین اثری که در این مجلد آمده است فدک در تاریخ نام دارد که از جذاب‌ترین و ژرف‌ترین آثار نگاشته شده در موضوع فدک به شمار می‌رود؛ یعنی موضوعی که در زمره تنگاناهای سخت تاریخ اسلام جای دارد و احساس‌های متضادی در سایه آن گرد آمده است.

آن چه مایه شگفتی است این است که شهید صدر در هنگام انجام این پژوهشی، در میانه دومین دهه عمرش بوده است. با وجود این، عمق و دقت در مباحث تاریخی، فقهی و فلسفی کتاب خیره‌کننده است و به تنهایی برای گواهی بر نبوغ و احاطه علمی شهید صدر کفایت می‌کند.

دومین کتابی که در این مجلد جای دارد پژوهشی درباره ولایت است که نویسنده آن را به‌عنوان دیباچه‌ای بر کتاب تاریخ الشیعه الامامیه و اسلافهم تألیف دکتر عبدالله فیاض نگاشته است. این اثر اولین بار به صورت مستقل با نام التشیع و الاسلام و سپس با نام‌های گوناگون انتشار یافت؛ اما ما این نام را برای آن برگزیدیم؛ زیرا خود نویسنده در نامه‌های گوناگون از این اثر با نام بحث حول الولایه یاد کرده است.

پس از چاپ اولین ترجمه کتاب به زبان فارسی، نقدهایی بر این اثر از سوی برخی اندیشمندان وارد شد. شهید صدر آن نقدها را در نوشته‌ای مجزا پاسخ گفت که به دلایلی به چاپ نرسید. نویسنده، بخش‌هایی را که در واقع پاسخ به آن نقدها بود، به متن نخست کتاب افزود.

سومین اثر که در این مجلد جای گرفته، کتاب پژوهشی درباره امام مهدی است که آن شهید به عنوان دیباچه کتاب موسوعه الإمام المهدی تألیف آیت‌الله سید محمد صدر نگاشته بود و بعدها به صورت اثری مستقل به چاپ رسید. این اثر نیز همانند دیگر آثار شهید سید محمد باقر صدر جایگاهی والا دارد و با حجم اندک، پاسخ‌هایی منطقی و قانع‌کننده به پرسش‌ها و ابهام‌ها درباره اندیشه مهدویت به دست می‌دهد.