حدیث روزگار

حدیث روزگار دومین کتاب از مجموعه تاریخ شفاهی امام موسی صدر است که به خاطرات استاد سید هادی خسروشاهی می‌پردازد.

در این کتاب علاوه بر گفت‌وگو با استاد خسروشاهی پی‌نوشت، اسناد، تصاویر و نمایه نیز منتشر شده است.

آشنایی با استاد خسروشاهی

در میان چهره‌های علمی، سیاسی و فرهنگی ایران، استاد ارجمند مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین سید هادی خسروشاهی جایگاهی ممتاز دارد. به جرئت می‌توان گفت که موضوعی درباره روحانیت، جریانات روشنفکری، گروه‌های معتدل یا افراطی دینی، چپ‌گرایان مخالف مذهب، مبارزان مسلمان و غیر مسلمان، مدافعان و مخالفان تقریب مذاهب، مدیران سیاسی و اجرایی و سایر گروه‌های اجتماعی معاصر نیست که ایشان نکته‌ای، مطلبی، اطلاعی یا مشاهده و حضوری در آن نداشت.

او در بیان نظر اهل ستیز نبود. کسی را با کردار و زبان خود نمی‌آزرد و در جستجوی حقیقت صادق بود. در نوشتن تاریخ و تبیین حوادث بیشتر به اصلاح می‌اندیشد تا برجسته کردن ضعف دیگران. از این نظر، مرحوم خسروشاهی گنجینه‌ای غنی در بیان تاریخ و ارائه تحلیل‌های مرتبط بود.

خسروشاهی از بدو ورود به حوزه علمیه قم (در اوایل دهۀ ۳۰) ضمن درس و بحث، به فعالیت مطبوعاتی و پژوهشی و فرهنگی و اجتماعی نیز وارد شد. او از معدود فضلای حوزه بود که ارتباطات گسترده‌ای نیز با کانون‌های فکری و فرهنگی اسلامی خارج از ایران داشت.

به دلیل همین پیشینه و همچنین سابقه دوستی طولانی با امام موسی صدر، گروه تاریخ شفاهی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر از نخستین روزهای تشکیل به دنبال آن بود تا گفت‌وگویی را با استاد صورت دهد.

مصاحبه با استاد خسروشاهی از آنجا اهمیت می‌یافت که او، علاوه بر اطلاعات مهم تاریخی، خود یکی از پیشکسوتان تاریخ نگاری زندگی امام صدر بود. «یادنامه امام موسی صدر» اثری ۲جلدی است که ایشان برای معرفی امام صدر تألیف کرد و در انتشارات موسسه امام موسی صدر منتشر شد.

سید هادی خسروشاهی سال ۱۳۱۷ شمسی در تبریز به دنیا آمد و ۸ اسفند ۱۳۹۸ چشم از جهان فروبست.

نظر دیگران درباره کتاب

علی ططری، پژوهشگر تاریخ: «این اثر سه ضلع شخصیتی دارد که شامل قهرمان داستان امام موسی صدر است که خاطرات ذیل ایشان گردآوری شده، دیگری هادی خسروشاهی که روایت‌کننده این خاطرات است و در نهایت مصاحبه‌گر، که سابقه فعالیت و پژوهش در عرصه تاریخ شفاهی دارد. برای پژوهشگری که در حوزه تاریخ شفاهی کار می‌کند بسیار مهم است که خاطرات چه کسی را روایت می‌کند. حافظه بسیار دقیق هادی خسروشاهی در این کتاب این اثر را با اهمیت کرده از سوی دیگر ایشان برای صحه گذاشتن مطالب شفاهی خود درباره موضوعات مهم کتاب اسناد مکتوبی را هم ضمیمه کرده است.»

محمد قبادی، پژوهشگر تاریخ معاصر: «حدیث روزگار دومین اثر از مجموعه تاریخ شفاهی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر و خاطرات راوی درباره امام موسی صدر است. هرچند که در خلال این خاطرات می‌توان فرازهایی از تاریخ معاصر را شاهد بود و از آن بهره لازم برد. راوی این اثر استاد سید هادی خسروشاهی است که به حق او را باید تاریخ معاصر زنده نامید. باید گفت اسناد پانزده‌گانه‌ای که از ایشان درباره امام موسی ارائه شده، ارزش تاریخی اثر را دو‌چندان می‌کند.»

طرح تاریخ شفاهی

مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، طرح تاریخ شفاهی را با هدف ثبت و ضبط خاطرات نزدیکان، دوستان، همکاران و مرتبطان با امام صدر از اردیبهشت ۱۳۸۹ در دستور کار قرار داد.

جایگاه ممتاز امام موسی صدر از جهات مختلف بر اهمیت این طرح می‌افزاید. وابستگی به یکی از خاندان مهم شیعه، حضور موثر در حوزه علمیه قم و نجف، تحصیل در دانشگاه و ارتباط با مراکز علمی و دانشگاهی، فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی گسترده در ایران و عراق و لبنان، رهبری سیاسی و دینی شیعیان لبنان، ارتباطات وسیع سیاسی و فرهنگی با مجامع بین‌المللی و دولت‌ها و ملت‌ها و نخبگان سایر کشورها، ایفای نقش به مثابه اندیشمند و متفکر دینی، تعامل گسترده با عالمان ادیان و مذاهب اسلامی و غیراسلامی، تأثیرات عمیق در لبنان و خاورمیانه و … همگی شاهدی بر اهمیت جایگاه امام موسی صدر و ضرورت اجرای این طرح است.

با تشکیل «گروه تاریخ شفاهی»، مطالعه دقیق آثار و منابع مکتوب مرتبط آغاز شد تا ضمن آشنایی بیشتر با زوایای مختلف زندگی و دیدگاه‌های امام صدر، سرفصل‌های اصلی طرح تعیین و با مشخص کردن پرسش‌ها و ابهامات برای مصاحبه با صاحبان خاطرات و شناسایی اماکن مرتبط با ایشان اقدام شود.

تاکنون چند مجلد از مجموعه مصاحبه‌های انجام شده در گروه تاریخ شفاهی موسسه تدوین و منتشر شده است.