یاران موافق

یاران موافق سومین کتاب از مجموعه تاریخ شفاهی امام موسی صدر است که به خاطرات آیت الله سید مرتضی مستجابی، دوست و خویشاوند امام صدر می‌پردازد.

در بخش گفت‌وگو با آیت الله مستجابی در این کتاب به عناوین زیر پرداخته شده است:

تولد، خانواده و اولین هجرت، خاندان صدر، ورود به سلک روحانیت، مبارزات سیاسی، امام موسی صدر و سجاده شعر.

شرح مختصری از زندگینامه افرادی که اسامی آنها در متن کتاب آمده، اسناد و تصاویر، نامه‌های مبادله شده بین امام صدر و آیت‌الله مستجابی و متن سخنان حجت الاسلام والمسلمین عبدالامیر قبلان (سرپرست هیات اعزامی امام صدر به ایران) از جمله بخش‌های دیگر این کتاب است.

در تدوین این اثر کوشش شده شیوه بیان راوی حفظ شود و جز در مواردی محدود که خواندن متن با مشکلاتی مواجه می‌شد، از هرگونه تصرف اجتناب شده است. همچنین، حالات و احوالات مصاحبه‌شونده، مانند خنده، سکوت و خواندن شعر در متن آورده شده تا خواننده با احساسات راوی هنگام مصاحبه همراه شود.

آشنایی با آیت الله مستجابی

سید مرتضی فرزند سید اسدالله مستجاب‌الدعواتی در سال ۱۳۰۲ شمسی در محله بیدآباد از محله‌های قدیمی و بزرگ اصفهان به دنیا آمد. سید صدرالدین موسوی جبل‌عاملی، جد پدری اوست.

آیت‌الله سید مرتضی مستجاب الدعواتی معروف به مستجابی یکی از علمای سرشناس خاندان صدر و از دوستان نزدیک امام موسی صدر و چهره‌ای شناخته‌شده در میان رجال معاصر اصفهان است.

او و امام موسی صدر از سال‌های نخست جوانی، علاوه بر پیوند خویشاوندی رابطه‌ای سرشار از دوستی و صمیمیت با هم داشته‌اند که بخش‌هایی از این رابطه در کتاب یاران موافق منعکس شده است.

نظر دیگران درباره کتاب

دکتر جعفر گلشن روغنی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر تاریخ: «متن خاطرات، حاوی اطلاعات ارزشمند و خوبی از تاریخ معاصر ایران و احوال امام موسی صدر است. در واقع کل خاطرات به دو بخش تقسیم شده است که نیمی از آن به تحولات و قضایای تاریخ معاصر و نیم دیگر به شرح حال امام اختصاص دارد. علاوه بر بیان وقایع سیاسی، احوال و روحیات و اخلاقیات و ذهنیات افراد نیز مورد توجه مصاحبه گر بوده، از این‌رو از راوی در این زمینه سوالاتی پرسیده شده و در جواب، پاسخ‌های خوبی هم دریافت کرده است. بنابراین اطلاعات گرانقدری در باب تاریخ روانشناختی جامعه ایران و احوال شخصیت‌های فعال، از منظر راوی بیان شده است. همچنین داده های خوبی از تاریخ اجتماعی و بخشی از تاریخ ورزشی ایران ارائه شده است، به خصوص آنجا که در مورد لوطی‌ها و الواط و لات‌ها و داش مشتی‌های محلات تهران و اصفهان سخن گفته می‌شود.
نکته قابل تامل در بخش خاطرات، قصد ویژه راوی است که تلاش می‌کند بر خلاف بسیاری از کتاب‌های خاطره نه تنها خود را محور و عمود و عامل اصلی وقایع و حوادث نشمارد، حتی به گونه ای خاطره بگوید تا خواننده چندان به اهمیت حضور و نقش وی در تاریخ معاصر ایران پی نبرد. به عبارت دقیق‌تر آیت الله مستجابی تحت تاثیر روحیات و اخلاقیات و مشرب عرفانی و سلوک ورزشکارانه و پهلوانی بر آن است تا از برجسته کردن خویش در قضایا و وقایع خودداری ورزد. از این‌رو بر اهمیت و میزان اعتبار اخبار نقل شده از سوی ایشان افزوده شده است.»

محمد قبادی، پژوهشگر تاریخ معاصر: «یاران موافق از چند جهت قابل توجه و پر اهمیت است که بی‌شک یکی از آن جهات، پرداختن به شخصیت امام موسی صدر است. اما آنچه بر اهمیت موضوع می‌افزاید اینکه بدانیم آیت‌الله مستجابی نه فقط از دوستان نزدیک امام صدر بلکه خود منسوب به این خاندان شریف الحسب و النسب است که ضمن تحصیل علوم دینی در سطوح عالی در جریانات سیاسی دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ شمسی حضوری فعال داشته و در زمره یاران نزدیک آیت‌الله کاشانی و همراه جمعیت فداییان اسلام به رهبری سید مجتبی نواب صفوی بوده و رخداد‌های ریز و درشت بسیاری را تجربه کرده است. و این همه بر اهمیت خاطرات وی می‌افزاید و حیف و صد افسوس، اگر علاقه‌مندان به تاریخ معاصر و جریان‌ها و شخصیت‌های تاثیرگذار در آن، روزی نتوانند همه یا اغلب خاطرات این چهره شناخته شده در میان رجال اصفهان را مطالعه کنند.»

طرح تاریخ شفاهی

مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، طرح تاریخ شفاهی را با هدف ثبت و ضبط خاطرات نزدیکان، دوستان، همکاران و مرتبطان با امام صدر از اردیبهشت ۱۳۸۹ در دستور کار قرار داد.

جایگاه ممتاز امام موسی صدر از جهات مختلف بر اهمیت این طرح می‌افزاید. وابستگی به یکی از خاندان مهم شیعه، حضور موثر در حوزه علمیه قم و نجف، تحصیل در دانشگاه و ارتباط با مراکز علمی و دانشگاهی، فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی گسترده در ایران و عراق و لبنان، رهبری سیاسی و دینی شیعیان لبنان، ارتباطات وسیع سیاسی و فرهنگی با مجامع بین‌المللی و دولت‌ها و ملت‌ها و نخبگان سایر کشورها، ایفای نقش به مثابه اندیشمند و متفکر دینی، تعامل گسترده با عالمان ادیان و مذاهب اسلامی و غیراسلامی، تأثیرات عمیق در لبنان و خاورمیانه و … همگی شاهدی بر اهمیت جایگاه امام موسی صدر و ضرورت اجرای این طرح است.

با تشکیل «گروه تاریخ شفاهی»، مطالعه دقیق آثار و منابع مکتوب مرتبط آغاز شد تا ضمن آشنایی بیشتر با زوایای مختلف زندگی و دیدگاه‌های امام صدر، سرفصل‌های اصلی طرح تعیین و با مشخص کردن پرسش‌ها و ابهامات برای مصاحبه با صاحبان خاطرات و شناسایی اماکن مرتبط با ایشان اقدام شود.

تاکنون چند مجلد از مجموعه مصاحبه‌های انجام شده در گروه تاریخ شفاهی موسسه تدوین و منتشر شده است.