اخبار انتشارات، اخبار عمومی
آشنایی با کتاب روح تشریع در اسلام
سخنرانی تاثیرگذار امام صدر در کنفرانس الجزایر
امام موسی صدر در سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۵ در کنفرانسی در الجزایر با نام «ملتقی الفکر الإسلامی» شرکت کرد که از گردهمایی‌های مهم آن سال‌ها در میان کشورهای اسلامی بود.
«ملتقی الفکر الإسلامی» عنوان کنفرانسی است که از سال ۱۹۶۸ هرساله در کشور الجزایر برگزار می‌شد و هدف از برگزاری آن، بررسی مسائل دینی، فلسفی، فرهنگی، تمدنی و هویتی بود و تلاش می‌شد تا این مسائل در پیوند با پرسش‌ها و مسائل امروز جامعه اسلامی و به خصوص الجزایر مطرح شود.
در این گردهمایی جوانان با علمای بلاد اسلامی از مذاهب مختلف دیدار می‌کردند. در واقع این کنفرانس‌ها پلی بود برای ارتباط علما و نسل جوان الجزایر و غرب جهان اسلام. این کنفرانس پس از مدتی با نام «ملتقی الفکر الإسلامی» شناخته شد و جایگاهی خاص در میان دانشمندان کشورهای اسلامی پیدا کرد. از کنفرانس هفتم، آیه: «إن الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم» شعار ثابت این گردهمایی‌ها شد.
امام موسی صدر در دو دوره از این کنفرانس‌ها یعنی کنفرانس هفتم و نهم که در سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۵ شرکت کرد. کنفرانس هفتم در شهر تیزی اوزو برگزار می‌شد. ۹۷۵ دانشجو و صد استاد در این کنفرانس ده روزه حاضر بودند که ۲۷ نفر از اساتید، دیدگاه‌های خود را در مقالات متعدد ارائه کردند و با نقد و نظر دیگر استادان و پرسش‌های دانشجویان مواجه شدند.
یکی از موضوعات کنفرانس هفتم «روح شریعتِ اسلامی و واقعیتِ قانون‌گذاری در جهان اسلام» بود. امام صدر نیز در مقاله‌ای به همین موضوع پرداخت و در کنفرانس ارائه کرد. این مقاله ناظر به مسائل فلسفه فقه است و امام صدر می‌کوشد تا به دو پرسش اساسی پاسخ گوید: اول، تفاوت قوانین الهی و بشری؛ دوم، نسبت قوانین الهی و شریعت با تحول جهان و انسان.
امام صدر پس از ارائه مقاله با نقد و نظر اساتید حاضر و نیز پرسش‌های متعدد دانشجویان روبرو شد.
متن سخنرانی و مقاله امام موسی صدر در کنفرانس هفتم «ملتقی الفکر الإسلامی» در الجزایر و نقد و نظر اساتید و دانشجویان و پاسخ‌های امام صدر به آنها در کتاب «روح تشریع در اسلام»، هشتمین جلد از مجموعه کتاب‌های «در قلمرو اندیشه امام موسی صدر» منتشر شده است.
این نقد و نظرها حجم عمدۀ این کنفرانس و این کتاب را به خود اختصاص داده است. نقدهایی که علما و اساتید حاضر در جلسه بر امام داشتند، بیش از آنکه ناظر به اصول و رئوس مطالب امام باشد، ناظر به مصادیق و احکام فقهی مطرح شده است.
مواردی که در این جلسه نقد شده شامل این موارد است: تقسیم اعمال به کار و عبادت، حکم چند همسری از نظر امام (که بیشترین مناقشه را برانگیخته است)، شروط ضمن عقد ازدواج و برخی از شروطی که امام جایز دانستند، تعریف فقر و فقیر، نحوۀ توزیع زکات، مصادیق ربا، طلاق و …
دیدگاه‌های چهره‌های حوزه و دانشگاه درباره کتاب «روح تشریع در اسلام»
«من از مطالعه کتاب‌های ایشان به پنج ویژگی رسیده‌ام؛ اعتدال در اندیشه، نگاه تمدنی و جهانی به تراث اسلامی، دارا بودن شخصیت جامع، دارای قدرت بومی کردن مفاهیم تولیدشده دیگران و برخورد بی طرفانه با مسائل.
لازم است بدانیم که کتاب «روح تشریع در اسلام» از چنین شخصیتی و با این ویژگی‌هاست.»
برگرفته از سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در نشست علمی «روح تشریع در اسلام» / سال ۱۳۹۴
«در مباحث میان شیعه و سنی می‌گوییم که شیعیان قائل به اجتهاد و اهل سنت قائل به انسداد باب اجتهاد هستند و این را به عنوان نقطه ضعفی برای اهل سنت بیان می‌کنیم. آقای صدر در کتاب «روح تشریع در اسلام» تفسیر بسیار درستی مطرح می‌کنند که قبل از ایشان نیز شیخ آقا بزرگ تهرانی به آن اشاره کرده‌اند و آن اینکه در اهل سنت، باب اجتهاد بسته نیست؛ بلکه به لحاظ انسانی و عقلایی محدود است. در آن زمان هرکس هرچه می‌خواست فتوا می‌داد. بنابراین، حکومت برای مدیریت پراکندگی اجتماعی آن را محدود کرد. شیخ آقا بزرگ تهرانی نیز در کتاب خود انسداد باب اجتهاد از طرف اهل سنت را غلط می‌داند و بیان می‌کند که اجتهاد در اهل سنت محدود شد. چون ما با اهل سنت اختلاف و رقابت داریم، نباید هر بدی‌ای را به آنها نسبت دهیم.»
برگرفته از سخنرانی دکتر مهدی مهریزی، محقق و پژوهشگر حوزه و دانشگاه در درس گفتار «تکثر، پیش فرض گفت‌وگو، مطالعه موردی اندیشه و عمل امام موسی صدر» / سال ۱۳۹۴
«سخنرانی امام موسی صدر در این کنفرانس، کوتاه اما بسیار نغز و مهم بوده و عالی ارائه شده است. یکی از نکات محوری که ایشان مطرح کرده‌اند، سؤال مهمی در باب فقه اسلامی است که علامه طباطبایی، شهید مطهری و شهید صدر هم به آن پرداخته‌اند و آن اینکه شریعت و هنجارهای فقهی و اخلاقی اسلام ثابت است. این اصول چگونه می‌تواند خود را با امور متغیر هماهنگ کند؟ پاسخ اجمالی به این سؤال این است که فقه شیعه ضمن قواعد ثابت مکانیزمی دارد که می تواند به امور متغیر هم پاسخ دهد.»
برگرفته از سخنرانی آیت الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور در نشست رونمایی از کتاب «روح تشریع در اسلام» / سال ۱۳۹۲
«امام موسی صدر نیز چون غالب علمای شیعه قائل به جایگاه متعالی استدلال‌های عقلی در استنباط احکام است و راه و باب اجتهاد را مسیری مترقی ارزیابی کرده است. ایشان با اجتهاد پویا در فقه شیعه می‌خواهد بگوید با اینکه از طرفی، احکام در اسلام ثابت است و از طرف دیگر، زندگی مردم و تمدن، روز‌به‌روز متحول می‌شود، با اصل اجتهاد می‌توانیم بین آن احکام ثابت و این تغییر و تحول در زندگی مدنی و جامعه ارتباط برقرار کنیم.
یکی از مباحث امروزی، که البته امام صدر سال‌ها قبل به آن پرداخته، فلسفۀ فقه است. شاید بتوان سخنرانی امام موسی صدر در کنفرانس «ملتقی‌الفکر‌الإسلامی» الجزایر با عنوان «روح الشریعه الإسلامیه» را نیز در همین حوزه دانست. امام صدر چهل سال پیش بحثی را در حوزۀ فلسفۀ فقه مطرح کرده‌اند، ناظر بر‌اینکه آیا احکام صادر‌شده، علت عقلی و فلسفه‌ای هم دارد یا خداوند بی‌دلیل اموری را حلال کرده و اموری دیگر را حرام کرده است.»
برگرفته از سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق کاملان، استادیار دپارتمان فلسفه دانشگاه مفید در درس گفتار «نقش مصالح و مفاسد در تشریع احکام شریعت در اندیشه امام موسی صدر» / سال ۱۳۹۲
در قلمرو اندیشه امام موسی صدر
کتاب‌های عربی امام موسی صدر
مجموعه پرتوها