خلاصه درس گفتار اندیشه و عمل
خلاصه بیست و هفتمین درسگفتار ماهانه اندیشه و عمل
فقرزدایی و اقدامات امام موسی صدر
سخنران: دکتر اشرف بروجردی
در صدد هستیم که وجه اجتماعی موضوع فقرزدایی را با نظر به اندیشه و عمل امام موسی صدر بررسی کنیم. البته، برای رسیدن به جامعهای مطلوب، نمیتوانیم فقط به وجهی از وجوه جامعه توجه کنیم. مباحث سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به یکدیگر وابسته و پیوسته هستند و اگر به این پیوستگی توجه نشود، جامعه دچار تعارض میشود. اسوه و الگو میتواند به انسانها برای رسیدن به حقیقت کمک کند و امام صدر در اینجا الگویی است تا با تأسی به زندگی او راه درست را بیابیم.
امام موسی صدر پس از ورود به لبنان، کار خود را برای رفع محرومیت شیعیان آغاز کرد. او اساس کارهای خود را بر دو پایه بنا گذاشت: اول، مقابله و مبارزه با دشمن صهیونیستی؛ دوم، مبارزه با فقر و ناآگاهی.
بهطور معمول هر رفتاری از نگاهها و باورها سرچشمه میگیرد. بنابراین، آشنایی با مبانی فکری امام موسی صدر به شناخت کارنامه عملی ایشان کمک میکند. میتوان سه مبنای فکری برای اقدامات امام صدر بهمنظور فقرزدایی برشمرد: نخست، اصل کرامت انسانی است. عدهای معتقدند که انسان به سبب هویت انسانیاش سزاوار کرامت و احترام است و گروهی فقط مسلمانان را صاحب کرامت میدانند. امام صدر انسان را واجد کرامت ذاتی میداند و بر آن است که کرامت او دربرگیرندۀ آزادی و هستی وجودی اوست.
مبنای دوم این است که دینداری در گرو فقدان فقر است. بر اساس این اصل امام صدر معتقد است که تا سطح زندگی و معیشت مردم ارتقا نیابد، فرهنگ دینی آنان هم ارتقا نمییابد.
سومین مبنا این است که انسانسازی محور همۀ تلاشهاست. بر این اساس، برای فقرزدایی باید انسانسازی و برای رشد انسان تلاش کرد.
امام صدر با این مبانی فکری اقدامات خود را آغاز کرد. او در معادلات سیاسی لبنان نقشآفرینی کرد و توانست جامعه را هوشیار و بیدار کند. او برای از بین بردن اختلاف طبقاتی تلاش کرد و برای فقرزدایی سه گام مهم برداشت.
گام نخست این بود که بین افراد جامعه سازماندهی ایجاد کنند؛ یعنی تشکیلاتی حرکت کنند و سازمانی و تشکیلاتی حرکتکردن مبنای همفکری و تعامل آحاد جامعه شد. منظور از سازمان، حزب نیست؛ بلکه مجموعۀ افرادی است که از یکدیگر یاد میگیرند که چگونه با هم تعامل کنند، چگونه حرف همدیگر را بشنوند و برای آن ارزش قائل باشند و چگونه به زندگی یکدیگر بیاعتنا نباشند. امام موسی صدر با شکلدادن به «جنبش اَمل» یا همان «حرکتالمحرومین»این قدم را برداشتند.
گام دوم که بسیار روی آن تأکید میکنند، این است که جامعۀ شیعیان را عزتمند کنند و این نکته را در مذاکراتشان با دستگاههای دولتی و در صحبتهایشان با مردم بازگو میکنند. تأکید امام موسی صدر بر این است که انسان برای عزتمندشدن باید احساس کند که تواناییها و خلاقیتها و ظرفیتهای وجودی او متعلق به اوست و میتواند از این قابلیتها برای خدمت به دیگران استفاده کند.
سومین گام از اقدامات امام موسی صدر، کارآفرینی و تامین ضروریات اولیۀ شهروندان و پیگیری مطالبات آنهاست. ایشان مدرسهای در جنوب لبنان تأسیس کردند با فضای معنوی همراه با کارآفرینی. کارگاههای متعددی در این ساختمان وجود داشت که هر فردی برحسب خلاقیت و توانایی خود مشغول کار بود و استعدادهای بسیاری از درون آن بروز و ظهور کرد.