خلاصه درس گفتار اندیشه و عمل
خلاصه چهل‌وچهارمین درس‌گفتار ماهانه اندیشه و عمل
تحلیل و نقد عاشورا شناسی امام موسی صدر
سخنران: محمدرضا سنگری
امام موسی صدر در جغرافیایی شبیه کربلا زندگی و کربلا را برزیده و زیست کرده است. او کربلا را حس کرده است و از چیزی سخن می‌گوید که با تمام وجود تجربه کرده است. او از چیزی سخن می‌گوید که نه شنیده‌ها که دیده‌ها و درک و دریافت‌های عمیق او از این موضوع و مسئله است. از این‌روست که تفکر و سخنان او فرازمانی است و اگر کتاب سفر شهادت ده سال آینده نیز مطالعه شود، قابل استفاده خواهد بود.
نگاه امام موسی صدر به امام حسین (ع) تنها در قیام عاشورا منحصر نیست. او از سراسر زندگی امام (ع) الگوبرداری کرده است. از امام حسینی که برای تمام امور زندگی برنامه و توصیه داشته است. در ادامۀ این مطلب به ابعاد نگاه امام موسی صدر به شخصیت و قیام امام حسین (ع) می پردازیم:
- نگاه او به حادثۀ عاشورا شیعه‌محور نیست، بلکه انسان‌محور است و از این‌روست که دیدگاه ایشان فرازمان می‌شود.
- او به قیام عاشورا پویایی می‌بخشد و آن را از انزوا خارج می‌کند؛ ایشان در توصیف زیارت وارث می‌گوید: «هدف این زیارت بخشیدن حرکت و پویایی به عاشورا و خارج‌کردن این واقعه از انزوا و مخالفت با جداسازی آن از گذشته و آینده است.»
- او نگاه جامعه‌شناسانه و مردم‌شناسانه و روانشناسانه به عاشورا و حاضران در صحنه و حوادث دارد. ایشان جامعۀ جهانی را خوب می‌شناسد و با توجه به این شناخت، مسائل عاشورا را مطرح و تحلیل می‌کند.
- او تلاش امام حسین را برای روشنگری و ابهام‌زدایی تلقی می‌کند. امام موسی صدر در بخش‌های مختلف سخنرانی‌های خود تأکید می‌کند که قیام امام حسین (ع) قیامی است به‌دور از هرگونه پوشیدگی و پنهان‌کاری. امام حسین(ع) از همان آغاز سفر نقطۀ پایان راه را برای همگان چه جوانان و چه پیران توضیح داد و با هریک با زبان خود سخن گفت. امام صدر می‌گوید که امام حسین(ع) در این سفر دوستان را معرفی کرد و چهرۀ دشمنان و یزید و وضعیت حکومت را نمایاند و هدفش را روشن ساخت.
- امام صدر متوجه ارزش‌گذاریِ امام حسین به نیروها و سرمایه‌هاست. او در بخشی از سخنرانی‌های خود، بیان می‌دارد که امام حسین(ع) برای نیروها و یاران خویش بسیار ارزش قائل بود و آنان نیز تا آخرین لحظات از امام دفاع کردند. امام موسی صدر با طرح این مسئله می‌گوید که ما نیز امروز به چنین نیروهایی نیازمندیم.
- امام صدر بر آن است که کربلا شکست مرزبندی‌ها برای حضور در صحنۀ حق است. کربلا مرزها را برای ما روشن کرد. دیگر بعد از کربلا حجّت بر همه تمام است و کربلا مرزی باقی نگذاشت. پیر، جوان، زن، مرد، سیاه، سفید، آفریقایی، اروپایی و آسیایی در کربلا حضور داشته‌اند.
- امام موسی صدر اندیشه‌ورزانه دشمنان امام حسین را به سه دسته تقسیم می‌کند: دشمن نخست کسانی که حسین و یارانش را کشتند و دست به غارت و آتش و اسارت زدند. در تلقی امام صدر خطر این دشمن بسیار محدود است؛ دشمن دوم کسانی که کوشیدند تا آثار حسین را پاک کنند و خطر اینان از دستۀ اول بیشتر است؛ دشمن سوم گروهی‌اند که بر آن بودند که چهرۀ امام حسین را مخدوش کنند و در حدّ سالگردها و عزاداری‌ها و گریه‌ها محدود کنند. خطر این دسته از دو دستۀ قبل بیشتر است.
امام موسی صدر در سخنرانی‌هایش با مطرح کردن مفاهیم متعدد همچون عزاداری و گریه برای امام حسین، دسته‌بندی دشمنان امام حسین(ع) و بسیاری از مفاهیم و موضوعات دیگر قصد بیدار کردن مخاطب داشته و از راه و سلوک امام حسین (ع) را برای دنیای امروز الگو می‌گیرد.