زندگی امام صدر برای نسل امروز آموزه‌های بسیاری دارد

سخنران

اظهارات

آیت الله اراکی

۱. خاندان جلیله صدر از نادر‌ترین خانواده‌های علمی در تاریخ تمدن اسلامی هستند. این خاندان در طول بیش از سیصد سال با خدمات کم نظیر به جامعه بشری، همواره در صدر احیاگران و تلاش‌گران برای احیای هویت امت اسلام و امت‌های شرق بوده‌اند.

۲. میراثی که از خاندان صدر در طول این سه قرن به جا مانده و خدمات گسترده‌ای که بزرگان این خاندان به فرهنگ و دانش و هویت اسلامی و انسانی ارائه داده‌اند، آنها را به خاندانی با امتیازات ویژه در تاریخ معاصر ما تبدیل کرده است. شخصیت‌های بزرگی که از این خاندان در کشورهای عراق و لبنان و ایران ظهور کردند، استثنایی و اثرگذار بوده و مهمترین نقش‌ها را در بزرگ‌ترین جریانات معاصر، داشته‌اند.

۳. امام موسی صدر درباره وحدت سخن‌های گرانبهایی دارند. در جایی می‌گویند: «ما دامی که خدای من و تو یکی است پس من و تو یکی هستیم، اینچنین نیست که تو گوهر باشی و من زغال». در جای دیگری نیز بیان کرده‌اند: «ما وقتی یکی هستیم ما می توانیم جامعه سازی کنیم و جامعه واحدی را شکل بدهیم.»

۴. تعابیری که از جانب مردم مذاهب مختلف به ویژه مسیحیان لبنان در مورد امام موسی صدر بیان شده و در کتاب‌های مختلف درج شده، برای ما غیرقابل تصور است. سخنرانی‌ها، مقالات و دیگر نوشته‌های امام صدر نشان می‌دهد که ایشان نه تنها یک فقیه و فیلسوف بوده بلکه در دیگر حوزه‌های مختلف فکری از جمله جامعه‌شناسی، صاحب نظریه و تفکر خاص است.

۵. امام موسی صدر در ابعاد مختلف یک انسان کامل بود. روش سیر و سلوک امام موسی صدر و بخش‌های مختلف زندگی ایشان برای نسل جوان امروز آموزه‌های بسیاری را به دنبال دارد. کمتر انسانی پیدا می‌شود که پیروان ادیان مختلف درباره او دیدگاه‌های مثبت داشته باشند.

۶. دو نوع وحدت در جامعه بشری تحقق پذیر است و خود اسلام هم این دو نوع وحدت را به وجود می آورد؛ یک وحدت، وحدت اعتباری است که با قانون به وجود می آید. در اسلام این وحدت با شهادتین تحقق پیدا می کند. با این تعریف، هر فردی که شهادتین را بگوید، شهروند جامعه اسلامی است و بنابراین داخل یک وحدتی می شود که او را مسلم  می شمارند، احکام اسلام را بر او بار می کنند و همه قوانین شهروند اسلام را بر آن پیاده می شود.وحدت حقیقی، پیوستن به نظام ولایت و امامت است. شهروند، وقتی به این نظام پیوسته شد و امامت امام را پذیرفت و عمل به مقتضای ولایت کرد و اراده شهروند تابع اراده امام شد. در واقع این مورد نشان از همان وحدت حقیقی دارد. وقتی چنین رابطه‌ای بین امام و شهروندان شکل بگیرد، یک وحدت حقیقی و یکپارچه صورت حقیقی به خود گرفته است.

۷. شهر در سایه وحدت شکل می گیرد، مردمی که به نظام می پیوندند، چه دور باشند یا نزدیک، عضو این شهر هستند. این شهری است که مبنا و ملاک آن، تمدنی خواهد بود که وجود حضرت حجت برپا خواهد ساخت. وقتی این شهر به وجود آمد، اراده‌های جمعیت و مردم، همه برای همان اراده عدل مطلق می‌شود و در ذیل آن جهان شکوفا شده و خزائن آسمان و زمین گشوده می شود؛ چرا که در روایات آمده است که تا قبل از ظهور درهای خزاین بر روی انسان بسته است و همه اینها بستگی به ایجاد این جامعه الاهی دارد .

۸. همه ما مکلف به مقدمه‌سازی برای ظهور حضرت ولیعصر هستیم، چرا که به جز ایشان کسی نمی‌تواند جامعه را به رفاه برساند و بر اساس روایات ما باید با وحدت منتظر ظهور حضرت باشیم.

آیت‌الله اعرافی

۱. شخصیت امام موسی صدر آنقدر ویژگی‌ها و نکات برجسته و مثبت دارد که باید امروزه به عنوان یک الگوی اسلامی مهم مورد توجه طلاب و دیگر مردم قرار بگیرد.

۲. دیدگاه‌های امام موسی صدر دقیقا همان دیدگاه‌های امام خمینی (ره) است، چرا که تمدنی بودن اسلام و شمول و جامعیت اندیشه ناب اسلامی، حقیقتی نهفته در درون قرآن و معارف دینی اسلام است اما متأسفانه به دلایل گوناگون انحرافی در این اندیشه پدید آمد. گروه‌های مختلفی از هر سو این نگاه تمدنی به اسلام را مخدوش کرده و شکل اصولی اسلام را با داخل کردن دیدگاه‌های منحط لیبرالیستی و سکولاریستی به صورت یک روش التقاطی در آوردند؛ در حالی که اسلام اصیل این نگاه‌های التقاطی نیست. اسلام مکتب پر فروغی است که با درخشش خود همه تمدن‌ها و همه ساحت‌های زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داد. نگاه جامع و کامل و نگاه تمدنی به اسلام در اندیشه امام موسی صدر موج می‌زند و این همان چیزی است که در انقلاب اسلامی و اندیشه امام راحل (ره) به بهترین وجه تفسیر و تجلی پیدا کرد.

۳. امام موسی صدر رویکردی بین‌المللی داشت. ایشان متولد قم بود و عموم دوران تحصیل خود را در این شهر و نجف اشرف گذراند، اما دغدغه‌اش جهان اسلام و در ادامه کل بشریت بود و نسبت به معادلات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان آگاهی بسیاری داشت.

۴. امام صدر در زمانی فعالیت‌های خود در لبنان را آغاز کرد که در این کشور و شاید دیگر کشورهای مسلمان نگاه مثبت و درستی نسبت به روحانیت شیعی وجود نداشت، با این اوصاف امام دست از تلاش برنداشت و با زحمات بسیار به نتایج درخشانی رسید. نگاه بین‌المللی و بین الادیانی امام و تلاش ایشان برای وحدت مذاهب و ادیان دل‌های بسیاری را به سوی خود جذب کرده و بر اساس همین مجذوبیت وحدت کلمه برقرار شد.

۵. امام صدر به عنوان یک متفکر و روحانی شیعی، الگوی زندگی خود را زندگی ائمه قرار داده بود. بر این اساس یکی از ویژگی‌های شخصیتی امام صدر دستگیری از مستضعفان و تلاش برای بهبود شرایط زندگی آنها بود. این ویژگی شخصیتی درست، از حضرت امیرالمومنین اخذ شده است.

۶. برپایی مراسم تقدیر و بزرگداشت شخصیت‌های مهم تمدن اسلامی از مهمترین وظایف حوزه و روحانیت است. این کار می‌تواند برای الگو سازی و معرفی الگوهای شخصیتی به آحاد مردم به ویژه طلاب جوان بسیار موثر باشد.

حجت‌الاسلام رضا مختاری

۱. امام موسی صدر جایگاه علمی ارزشمندی داشت. به طوری که در دوران زندگی طلبگی خود در قم با شهید آیت‌الله بهشتی، آیت الله شبیری زنجانی و … هم مباحثه بود. آیت‌الله شبیری درباره این مباحثات در جایی فرموده‌اند که: «امام موسی صدر از نظر علمی بجز شهید بهشتی و شهید محمدباقر صدر بر همه ما و دیگر کسانی که معمولا در جمع شرکت می‌کردند، مقدم بودند »

۲. یکی دیگر از نشانه های علمیت علما پرورش و تربیت شاگردان است، اما امام موسی صدر دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی‌اش را مقدم بر پرورش شاگرد می‌دانست، بنابراین برای بازسازی لبنان به این کشور سفر کرد. بدون شک اگر امام صدر در قم می‌ماند، عده بسیاری در کلاس‌های درس خارج او شرکت می‌کردند.

۳. امروزه در هر مجلسی تا صحبت از امام موسی صدر به میان می‌آید، همه به فکر فعالیت‌های درخشان سیاسی و اجتماعی او می‌افتند. این در صورتی است که امام صدر فقیهی صاحب نظر بود و مقام علمی بالایی داشت و متاسفانه این مقام علمی اکنون مورد غفلت قرار گرفته است.

۴. آیت‌الله شبیری سخن جالب دیگری نیز درباره امام صدر فرموده‌اند. به کلام ایشان اگر امام موسی صدر همکاری خود با نشریه پاسدار اسلام را ادامه می‌داد، من نویسنده خوبی می‌شدم، چرا که در نخستین شماره از این نشریه من را مجبور به نگارش مقاله‌ای کرد.

۵. امروزه نیازمند درس آموختن از روش، سیره و سلوک امام موسی صدر هستیم و یکی از مهم‌ترین این درس‌ها تلاش در جهت تقریب ادیان، مذاهب و فِرَق مختلف است. امام موسی صدر می ‎گفت باید کاری کنیم که یهود نتواند از مسیحیت بر علیه اسلام استفاده کند، اما متاسفانه امروزه یهودیان به ویژه صهوینیست‌ها این کار را انجام می‌دهند و مسیحیان را در همه جا بر علیه مسلمانان بسیج کرده‌اند.

۶.در زمینه جذب پیروان دیگر مذاهب و دیگر ادیان پس از امام موسی صدر در جهان اسلام کم‌کاری صورت گرفته است. امروزه نتیجه این کم کاری‌ها و جذب قلوب خود را نشان داده بطوری که یک روحانی نمی‌تواند از ترس آبرو و اینکه نکند برایش حرف درست کنند، با لباس وارد کلیسا شود، این در صورتی است که اگر بخواهیم به موفقیت دست پیدا کنیم، باید شیوه و راه امام موسی صدر را دنبال کنیم و تمام دوران زندگی ایشان را مورد بررسی قرار بدهیم.

۷. سید صدرالدین صدر، پسر امام موسی صدر بارها گفته است که نظریات امام موسی صدر را باید در آثارش جست‌وجو کرد و اینکه افراد درباره ایشان اظهارنظر می‌کنند، در واقع نظریات شخصی خود ایشان و برداشت‌هایشان از تفکر امام موسی صدر است و نه مواضع و اندیشه‌های خود امام.

سیدحسین اخوان علوی

۱. آموزه‌های تربیتی امام موسی صدر در تربیت چندین نسل در لبنان و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه اثرگذار بود. با توجه به این تاثیرگذاری مرکز الگوسازی رفتار اسلامی مسطر پس از مدت‌ها تحقیق و بررسی در منظومه فکری و عملی امام موسی صدر، نخستین اثر خود مبتنی بر ابعاد تربیتی، اخلاقی و رفتاری این شخصیت برجسته را تهیه کرد تا مراکز مختلف با تهیه محصولات و تولیدات برگرفته از این کتاب، ارزش‌های موجود در شخصیت امام موسی صدر را به نسل‌های آینده منتقل کند.

۲. امام موسی صدر شخصیتی است که از لحاظ رفتاری، اخلاقی و کاری می‌تواند به عنوان یک الگوی مناسب مورد توجه عموم مردم قرار گیرد. بر این اساس «بررسی سیره اخلاقی امام موسی صدر» ضمن آنکه برای انتقال آموزه‌ها و ارزش‌های اسلامی بسیار مفید است در عین حال می‌تواند تغذیه خوبی را برای رسانه‌های اسلامی فراهم آورد. در جهان امروز آموزه‌های فرهنگی از طریق شخصیت‌های برجسته انتقال داده می‌شود.

۳. یکی از مهم‌ترین نیازهای جامعه امروز  «پژوهش‌های کاربردی» در موضوع الگوسازی رفتار اسلامی است. باید با متونی کاربردی روش و کنش شخصیت‌های مهمی چون امام موسی صدر معرفی شود. مرکز بین‌المللی الگوسازی رفتار اسلامی مسطر یکی از پژوهشگاه‌هایی است که سعی دارد پژوهش‌های کاربردی برای عموم افراد در جامعه امروز انجام دهد. بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که با پژوهشگاه حوزه و دانشگاه مبادله شده است در آینده نزدیک شاهد تأسیس مرکز رشد علوم و معارف اسلامی خواهیم بود تا علومی اسلامی و انسانی که بُعدی کاربردی دارد بتوانند محصولات و تولیدات کاربردی خود را هرچه بیشتر تولید و عرضه کنند.