گزارش نشست بزرگداشت سید رضا صدر
آزادمردی که اسلام را دین میانه روی می دانست

نشست آزادمرد، بزرگداشت سی و یکمین سالگرد درگذشت آیت الله سید رضا صدر با حضور اعضای خانواده و علاقه مندان ایشان در مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر برگزار شد.

در ابتدای نشست حمید قزوینی، پژوهشگر تاریخ شفاهی که اجرای برنامه را به عهده داشت در توضیحاتی گفت: در سال های اخیر در بسیاری از برنامه ها و طرح های مؤسسه، به ویژه تاریخ شفاهی، نام آقا رضا صدر ذکر می شد و همیشه علاقه مند بودیم کاری به نام ایشان و برای ایشان انجام شود.

وی ادامه داد: از وجوه شخصیتی ایشان دایره وسیع ارتباطی ایشان است که از روشنفکران تا عامه مردم را شامل می شود.

بعد از توضیحات ابتدایی مستند کوتاه آزادمرد، ساخته امین حسین علیپور، درباره سیدرضا صدر به نمایش درآمد.

در ادامه از کتاب یادنامه آیت الله رضا صدر با نام آزادمرد رونمایی شد و دکتر کاظم صدر، استاد اقتصاد، فرزند ارشد ایشان، توضیحاتی درباره آن داد. وی گفت: بخشی از این کتاب مقالات علمی است که توسط کسانی که در کلاس های ایشان شرکت داشتند نوشته شده و برخی، خاطراتی از منش و اخلاق ایشان است.

بعد از معرفی کتاب آزادمرد، از سایت اختصاصی وی نیز رونمایی شد.

اسلام را دین میانه روی می دانست

سپس محمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت و فرزند سید رضا صدر، در مورد پدر صحبت کرد. وی در ابتدای گفت: از بزرگترین نقاط ضعف انسان علاقه به مادیات و مقام و منصب است. پدر، که ما با لفظ آقاجان، خطابشان می کردیم، به این دو موضوع بی توجه بودند. مادرم در مورد ایشان می گفتند پدر شما اسکناس با کاغذ سفید برایش تفاوتی ندارد.

محمد صدر ادامه داد: بسیاری از ایشان خواستند رساله بنویسند و برای مرجعیت اقدام کنند اما پدر در این زمینه هیچ اقدامی نکردند.

وی افزود: از ویژگی های دیگرشان که با عنوان آزادمرد نیز هماهنگ است، این است که ایشان از تظاهر و چاپلوسی بسیار بیزار بود و در دوران زندگی هرگز چنین رفتاری از ایشان ندیدم.

محمد صدر گفت: نکته ای که همیشه برایم مطرح بود این بود که ایشان در زمینه های مختلف تخصص داشت تا جایی که برخی تاریخ نویسان در جلسات ایشان شرکت می کردند. در عین حال به معنای واقعی سیاست فهم بود و مسائل سیاسی را دقیق درک می کرد در حالی که تحصیلات مرتبط دانشگاهی نداشت.

وی تصریح کرد: ایشان مسائلی را مطرح می کرد که گاه در آن زمان به دلیل جوانی درک نمی کردیم و نمی پذیرفتیم و با گذشت زمان متوجه درستی آن شدیم. ایشان در دورانی که انقلابی گری بسیار رونق داشت بارها می گفت: اسلام آیین میانه روی است، افراطی گری در اسلام جایی ندارد.

راه تغییر را کار فرهنگی می دانست

محمد صدر در ادامه گفت: آخرین جمله ای که از ایشان شنیدم که بسیار ارزشمند است، این بود که گفتند: همه ما با دیکتاتور مخالفیم اما با دیکتاتوری مخالف نیستیم. ایشان معتقد به کار فرهنگی بود و می گفت تا فرهنگ ایران تغییر نکند، این نقطه ضعف رفع نمی شود. در عین حال تأیید می کرد کار فرهنگی زمان بر است و در طولانی مدت به نتیجه می رسد.

متخصص تاریخ بود

دکتر غلامحسین عمادزاده، استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی، از دیگر مهمانان مراسم بود. وی که در دوران جوانی در جلسات سیدرضا صدر شرکت می کرد، از تسلط علمی و اخلاق وی صحبت کرد.

عمادزاده گفت: شخصیت آقا رضا صدر جامع الاطراف بود و در بسیاری از علوم اسلامی تخصص داشت. در برخی مسائل تاریخی نظرات و تحلیل های خاصی داشتند که در فهم مسائل تاریخی می تواند بسیار راهگشا باشد. در موضوعات فلسفی و اعتقادی نیز به همین شکل، نظرات ابداعی داشتند.

وی ادامه داد: مهمتر از نظراتشان، این ویژگی بود که به آنچه به نظرشان می رسید عمل می کردند و به هیچ وجه دوگانگی نظر و عمل نداشتند. رفتاری که در برخی روحانیون می بینیم اما آقا رضا به آنچه به آن رسیده بود متعهد بود.

عمادزاده افزود: یک بار ایشان به مشهد آمده بودند و من خدمتشان رسیدم. گفتند این مشهد من، مشهد دیگری است. من عازم سفر بودم که کسی با من تماس گرفت و گفت می خواهم وجوهاتی برایتان بیاورم. زمانی که می خواست بیاید بعد از شروع سفر من بود، گفتم خلاف است برای گرفتن وجوهات سفرم را به تأخیر بیندازم.

وی سپس به یکی از نظرات سیدرضا صدر اشاره کرد: ایشان مسئله ای را در اصول و فلسفه مطرح کردند و آن فرق اعتباریات و حقایق است. ایشان دایره اعتباریات را وسیع می دانند و می گویند در مسائل اصولی اعتباریات بسیار کاربرد دارد. حکم شارع را نوعی اعتبار می دانند و نحوه تمییز اعتباریات از حقایق را مطرح می کنند که در علم اصول بسیار کاربردی است.

استاد ندیده، استاد شده  بود

بعد از صحبت های دکتر عمادزاده، برخی از اعضای خانواده خاطراتی از سیدرضا صدر بیان کردند. حورا صدر، مدیر مؤسسه و برادرزاده سید رضا صدر نامه ای از وی خواند که یک سال بعد از ربوده شدن امام موسی صدر، در جواب نامه اش، نوشته بود. فریده حجتی کرمانی، نوه دختری ایشان هم از جمع های خانوادگی گفت: ما شب های پنج شنبه خانه آقاجان جمع می شدیم و هر هفته بعد از شام ایشان برایمان صحبت می کردند. نکته جالب این بود که با وجود تعدد جلسات، موضوع و جزییات صحبت هایشان هیچ وقت تکراری نبود و هر بار حرف های جدیدی بیان می کردند. خاطرم هست پدرم، علی حجتی کرمانی، می گفتند ما فردی به جامعیت پدربزرگت نداریم. در حالی که ایشان خیلی هم استاد و معلم نداشته و این ویژگی ها و تسلط از درون خودش نشئت گرفته.

نشست آزاد مرد با یاد سید رضا صدر و برادرش، امام موسی صدر که سرنوشتش و آزادی اش همواره دغدغه برادر بزرگتر بود و از کم کاری ها و بی توجهی ها در این قضیه گله مند، پایان یافت.