ربودن، یادداشت و تحلیل ربودن
خبرسازی ها در مورد سرنوشت امام موسی صدر
خبرسازی ها
یک سال بعد از سقوط قذافی، سرنوشت امام موسی صدر سوژه داغ خبرگزاریها و رسانهها بود و به دفعات افراد مختلف مدعی اطلاع از این قضیه شدند. ادعاهایی که بیشتر بوی خبرسازی داشت تا گزارشی موثق.
عبدالمنعم الهونی
از مهمترین و اولین خبرسازها عبدالمنعم الهونی بود. او که از اعضای شورای انقلاب لیبی در ۱۹۶۹ بود تا قبل از اینکه به صف مخالفان بپیوندد ریاست سازمان اطلاعات و امنیت لیبی، وزارت کشور و وزارت خارجه را عهدهدار بود. از سال ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۰ در مصر و انگلستان و از سال ۲۰۰۳ با رژیم لیبی مصامحه و همکاری کرد و نماینده این کشور در جامعه عرب شد.
او در ۷ اردیبهشت ۹۲ ادعا کرد باجناقش (نجمالدین الیازجی) به دلیل انتقال پیکر امام به سبها کشته شده است تا راز این ماجرا پنهان بماند.
غسان شربل پس از رویارویی با بازخورد اعتراض آمیز نشر خبر الهونی، نامه ای از برادر خلبان یاد شده، دکتر عبداللطیف الیازجی دریافت می کند. گزارش این نامه در آغاز بخش سوم مصاحبه الهونی در روز ۲۵ فوریه در الحیاه منتشر شد. در این نامه دکتر الیازجی از این که برادرش موظف به مأموریتی این چنین شده باشد، اظهار بی اطلاعی کرده است.
این خبر به سرعت منتشر شد و در رسانههای مختلف بازتاب داشت. سه ماه بعد که الهونی به صراحت اعلام کرد به عمد دروغ گفته است تا نام باجناقش را مطرح کند، کمتر به آن توجه شد. الهونی، بعدها به دروغ‌گویی تعمدی خود اذعان کرد و گفت قضیه خلبان الیازجی را به عمد به داستان امام صدر پیوند زده، تا در افکار عمومی مطرح شود و از یاد نرود. این در حالی است که گفته میشود هواپیمای نجم الدین الیازجی و محمد نجیب در سال ۱۹۸۳، یعنی ۴ سال پس از ربوده شدن امام صدر، پس از پرواز ناپدید شد و اعلام شد که هواپیمایشان سقوط کرده است.
عبدالرحمن شلقم
وزیرخارجه و نماینده لیبی در سازمان ملل بود. او در تیر ۱۳۹۰ دو سناریو درباره امام مطرح کرد: کشته شدن به دست ابونضال و کشته شدن به دست مافیای ایتالیا. دو روایت متناقض با یکدیگر.
سه روایت شلقم: در ۱۹۸۷ (۹ سال بعد از ربودن) سفیر لیبی در ایتالیا بوده و به درخواست روزنامه نگاری ایتالیایی از مدیر سازمان اطلاعات لیبی، الحاج یونس بالقاسم، که آن زمان در ایتالیا بود سوال کردم. او با اشاره به اجسادی که در ویلای ابونضال در طرابلس پیدا شد گفت نکند ابونضال صدر را کشته.
در همان جلسه بلقاسم روایت دیگری میگوید: صدر بیش از دو میلیون دلار کمک مالی از قذافی دریافت میکند. گروهی در لیبی با اطلاع از این کمک وی را به مافیای ایتالیا میفروشد. مافیا امام را ربوده و میکشد تا پول را به دست آورد. بعد از انقلاب لیبی شلقم به نقل از منبعی ناشناس میگوید احتمالا امام در لیبی کشته شده. به دلیل مشاجرهای که در دیدار با قذافی بر سر اسلام داشته و افسری از نزدیکان قذافی او را میکشد و پنهانی در طرابلس دفن میشود. این روایتها خود متناقض یکدیگرند.
ابونضال:
موسس سازمان فتح، شورای انقلابی که بعد از جدایی از سازمان آزادیبخش فلسطین و اختلاف با سران آن ایجاد کرد که گروهی مسلح بود. او به دلیل عملیات های هواپیماربایی و گروگانگیری از فتح اخراج شد. زنده نبودن او از دلایلی است که نامش ذکر شده تا از دیگران سلب مسئولیت کند. او زمان ربودن امام در لیبی نبود و سال ۱۹۸۵ به لیبی رفت.
ابونضال در لیبی پایگاه نظامی ساخته بود. دو نظریه وجود دارد: اول: هدف این پایگاه‌های نظامی تمرین دادن افراد تا با پول قذافی و با دستور او در کشورهای دیگر از جمله لبنان و سوریه و دیگر کشورهای عربی عملیات تروریستی و تخریبی انجام دهند ولی در لیبی هیچ قدرتی ندارند و تنها از پایگاه به فرودگاه و از فرودگاه به پایگاه حرکت می‌کنند.
نزیه سلیمان:
نزیه سلیمان داستان نویس و مترجم خانواده قذافی در خرداد ۹۱ در کتابش به نقل از همسر لبنانی یوسف الدبری (از محافظان قذافی و رئیس امنیت داخلی لیبی) به عصبانتی و استیصال قذافی در دیدار با امام موسی صدر و تعبیر محافظان به دستور قتل امام اشاره میکند.
وی مترجم قذافی نبود و این عنوان در خبر عربی وجود ندارد. احتمالا گاهی به عنوان مترجم در دیدار همسران سران کشورها با همسر قذافی حاضر بوده. خبر ادعا شده را هم از طریق همسر قذافی یا حضور در خانه قذافی به دست نیاورده. در متن نقل شده زمان مشخص نشده. اتاق اعدام ادعایی در باب عزیزیه تاکنون ناشناخته مانده و اثبات نشده. منبع داستان نزیه سلیمان شخص شاخصی در دستگاه امنیتی نبوده. وی صرفا در مقطع کوتاهی احتمالا سرپرست امنیت داخلی لیبی بوده و جز آن سمت بالایی نداشته.
ربوده شدن امام در دوران قذافی از حلقه محدود یاران نزدیک قذافی فراتر نرفته. خبر خانم سلیمان یا یکی از سناریوهای متعدد قذافی است یا داستانی پرورده ذهن خودش.
ادعای سلیمان مبنی بر اطلاع یافتن اتفاقی از خبر قتل امام به این معناست که چنین رازی در خانه افسری میان رده نقل مهمانیها بوده. این ادعا دور از واقع است.
نقل قولهای سلیمان و الهونی برخلاف باور عمومی است که هیچکس از راز جنایات قذافی آگاه نیست و اگر کسی باخبر میشد بلافاصله کشته میشد.
سلیمان میگوید این راز را سالها مخفی نگه داشته تا به سرنوشت الیازجی دچار نشود. در حالی که الهونی به ساختگی بودن ادعایش اعتراف کرده و برخی لیبیاییها مدعی شدهاند حتی ادعای سقوط هواپیمای وی در ۱۹۸۳ نیز درست نیست.
برادر یوسف الدبری که منبع خبر نزیه سلیمان است، خلبان بوده، به آلمان پناهنده میشود و با پادرمیانی برادرش باز میگردد و در حادثه ای مشکوک کشته میشود.
سه احتمال میتوان درنظر گرفت: یا این تشابهات اتفاقی است و ربطی بین الهونی و الدبری وجود ندارد، یا یوسف الدبری نیز مانند الهونی درصدد طرح پرونده مرگ برادرش به این واسطه است یا منبع خبر الهونی نیز الدبری است که هم مسئله مشابهی با الهونی دارد و مهمتر از آن همشهری هستند و هر دو زاده منطقه الهون.
خالد الترجمان
مشاور سیاسی معاون اول مجلس لیبی، زندانی سیاسی و مشاور رئیس شورای ملی انتقال لیبی در فرورئین ۹۲ اعلام کرد امام به قتل رسیده و مسئله برای مسئولان لیبی تمام شده.
احمد رمضان الاصبیعی
معروف به قلم قذافی. امام به دلیل سوءبرداشت محافظان قدافی از دستور او کشته شد. او از مردی به نام طه بن شریف عامر به عنوان مجری این اتفاق نام برده در حالیکه این فرد پنج ماه قبل از سفر امام به لیبی کشته شد.
عبدالله سنوسی
باجناق قذافی و مسئول سازمان امنیت لیبی. در ۱۱ مهر ۹۱ ادعا کرد امام در بدو ورود به دست گروه ابونضال دستگیر شده و گروه لبنانی عملیات نبش قبر و نمونهگیری دی ان ای انجام دادهاند. خبری نیز از قول او منتشر شد که مدارک امام و همراهانش را در اختیار دارد. در حالیکه این مدارک در همان زمان ربودن در هتل رم ایتالیا پیدا و به خانوادهها تحویل داده شد.
اسعد امبیه ابوقیله
نویسنده، در اردیبهشت ۹۲ دو ادعا مطرح کرد: موسی کوسا قاتل امام است، دیگر اینکه امام در یکی از زندانهای قذافی در جنگلهای افریقاست.
پیدا شدن ۱۷ جسد
در سرخانه مرکزی بیمارستان طرابلس، این افراد به مجموعه مسلح جبهه ملی برای نجات لیبی و خانوادههایشان تعلق داشتند که پس از حمله نافرجام به کاخ قذافی در باب عزیزیع در سال ۱۹۸۴ اعدام شده بودند.
حسنی مبارک
۷ فروردین ۹۱ – روزنامه روز الیوسف در خاطراتی منسوب به مبارک آورده است که امام پس از مشاجره با قذافی کشته شد و پیکرهایشان به دریا انداخته شد. هشت روز بعد وکیل حسنی مبارک اعلام کرد موکلش تاکنون خاطراتی ننوشته و مطالب منتسب به وی جعلی است و از روزنامه شکایت کرد.
رفعت اسد
برادر حافظ اسد مدعی شد عبدالحلیم خدام (معاون اول سابق سوریه) در ربودن دست دارد. خدام تا سال ۲۰۰۰ مسئول لبنان در سوریه بود. او منبع اصلی انتشار فرض کشته شدن امام است. اشاره او به امام در این زمان برای فشار به گروهی از معارضان سوری بریده از نظام است و نام بردن از خدام در این چهارچوب است.
فرضیه شهادت
این فرضیه را در ابتدا بیشتر جریان چپ لبنان مطرح کرده ولی عبدالحلیم خدام مروج اصلی آن است. یاسر عرفات از او پرسیده و او پاسخ داده موضوع تمام شده ولی براساس اطلاعات به دست آمده از جمله اعترافات هانیبال قذافی کشته شدن امام در ایام نزدیک به ربودن منتفی است.