اخبار، اخبار عمومی، امامی در کلیسا
یادداشت سید حسین الحسینی درباره سخنرانی امام صدر در کلیسای کپوشیین
کلیسایی کپوشیین نماد همهٔ کاتولیک‌های لبنان اعم از ارمنی و مارونی است
به گزارش مؤسسهٔ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، امام صدر در ماه فوریه سال ۱۹۷۵ میلادی (سی بهمن ۱۳۵۳ شمسی) در مراسم آغاز روزه مسیحیان در کلیسای کبوشیین بیروت که مهم‌ترین کلیسای کاتولیک این شهر بود در قالب خطبه موعظه آغاز روزه سخنرانی کرد. این سخنرانی که بعدها با عنوان «ادیان در خدمت انسان» به فارسی ترجمه شد، عملی بدیع و ساختار شکنانه بود که می‌توانست نمادی برای وحدت اسلام و مسیحیت و بهبود روابط مسیحیان و مسلمانان لبنان باشد. در این مراسم که بزرگان مسیحیت لبنان در آن شرکت کردند از امام صدر به مثابه الگوی گفت‌وگو و هم زیستی تجلیل شد. امام شد صدر وعده داده بود که اقدام بعدی دعوت از بزرگان مسیحیت برای ایراد خطبه های نماز جمعه باشد اما به سبب جنگ داخلی این برنامه تحقق نیافت. آن‌چه می‌خوانید یادداشت مرحوم سید حسین الحسینی، رئیس اسبق پارلمان لبنان و از یاران نزدیک امام موسی صدر درباره حضور امام در کلیسا است:
پس از تجمع‌های معروف به «تجمع بعلبک» و «تجمع صور» برای ایجاد تشکل «حرکت المحرومین» و ایراد «سوگند» مشهور امام موسی صدر و تلاش بسیار برای احقاق حقوق محرومان لبنان که دعوتی بود برای رفع محرومیت از همه طوایف و مناطق لبنان و برپایی دولتی مدنی و خیرخواهِ همه، این سخنرانی در تاریخ نوزدهم فوریه ۱۹۷۵ و هم‌زمان با آغاز ایام روزه مسیحیان انجام شد. این مراسم و تجمع با توجه به حضور همهٔ طوایف و مذاهب در کنار امام صدر جلوه دیگری از این مفاهیم بود.
در سال ۱۹۷۴ پس از تجمع بعلبک، تجمع صور برگزار شد و برنامه این بود که ابتدا در بعلبک تجمعی برگزار شود، سپس در صور و آن‌گاه در بیروت. لذا، سخنرانی در کلیسای کبوشیین نوعی آماده‌سازی برای تجمع بیروت بود که البته از تجمع بیروت به سبب آغاز جنگ داخلی لبنان در سیزدهم آوریل ۱۹۷۵ صرف نظر شد.
در واقع همین شور و شوق و هیجانی که این قضایا ایجاد کرده بود به اعتصاب غذای امام در مسجد عاملیه برای جلوگیری از گسترش جنگ لبنان انجامید و به تلاش و حرکتی برای تشویق همگان به ایجاد تحول و تلاش برای آرام‌سازی و جلوگیری از خون‌ریزی تبدیل شد.
در این اتفاق، اهمیت آزادی، اهمیت عدالت اجتماعی و اهمیت پاسداری از هم‌زیستی و تنوع طوایف و مذاهب در لبنان و در دولت مدنی با گنجایش همگان، آشکار شد.
این سخنرانی از سویی دیگر در تقابل با ماهیت رژیم صهیونیستی بود زیرا لبنان در حقیقت با ماهیت دولت صهیونیستی در تناقض است زیرا ترکیب اجتماعی و سیاسی لبنان که برپایه تنوع دینی و هم زیستی ادیان استوار است، شاهدی برای نامشروع بودن اسرائیل است. اسرائیل نقش اساسی در ایجاد فتنه و جنگ در لبنان داشت و نقشهٔ لبنان را نشانه گرفته است زیرا لبنان ثروتی عظیم و رسالتی مهم در زمینهٔ آزادی‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، تبلیغاتی و فکری دارد.
در پناه این آزادی‌ها نخبگانی در لبنان رشد کرده‌اند و هر فرد لبنانی ظرفیت و توانایی این را دارد که ضمن پذیرفتن دیگران با آن‌ها تعامل کند و به آن‌ها احترام ها بگذارد. ما می‌توانیم ردپای این مفاهیم را در این مناسبت مشاهده کنیم.
برای اولین بار در تاریخ کاتولیک‌ها، کلیسایی کاتولیک روحانی مسلمان بنامی را برای ایراد سخنرانی به مناسبت ماه روزه دعوت کرد و این روحانی در این سخنرانی از خدای واحد و انسان واحد سخن می‌گوید و این که خداوند واحد دین را برای خدمت به این انسان واحد خلق کرده است. این‌که انسان را برای خدمت به ادیان مسخّر کنیم جرمی است نابخشودنی.
در این اتفاق مهم رئیس جمهور سابق، شارل حلو حضور داشت که شخصیتی فرزانه و مطلع به‌خصوص در مسائل دینی و الهیاتی بود. همچنین شخصیتی چون امیر عبد العزیز شهاب شرکت داشت که او نیز شایسته این بود که رئیس جمهور لبنان باشد. همچنین شمار فراوانی از شخصیت‌های سیاسی و دینی علاوه بر مؤسسان الندوه اللبنانیه (بنیاد هم‌اندیشی لبنان) که عده‌ای از نخبگان متفکر لبنان را در بر می‌گرفت از جمله آقای میشل الاسمر، موسس بنیاد و آقای جبران حایک، سردبیر روزنامه «لسان الحال و آقایان پی‌یر حلو و غسان توینی که آنان نیز از مؤسسان حرکت محرومان بودند، شاهد این اتفاق مهم تاریخی بودند؛ اتفاق تاریخی مهمی که نمی‌توان آن را از روند تاریخی و اوضاع سیاسی پیرامون منفصل دانست.
پس از پخش خبر این سخنرانی و چاپ این خبر در روزنامه‌ها، مسیحیان مخالف این نوع برخورد و این آزاداندیشی به کلیسای کبوشین اعتراض کردند که چرا یکی از علمای اسلامی را برای سخنرانی در کلیسا دعوت کرده‌اند. البته در مقابل برخی روحانیان مسلمان هم به امام حمله و به حضور ایشان در کلیسا و سخنرانی زیر صلیب اعتراض کردند. اما عکس‌العمل امام این بود که گفت من می‌خواستم از یک کشیش مسیحی برای سخنرانی در مسجد دعوت کنم ….. البته این را بگویم که حضور یک روحانی مسلمان در کلیسا کاری بس عظیم و سخت‌تر بود.
این اتفاقی بسیار عظیم و مهم بود و سخنان امام بسیار عالی بود و برخی حاضران از سخنان امام قدردانی کردند و حتی مقالاتی در روزنامه‌ها چاپ شد. به اعتقاد من این‌گونه اتفاقات تأثیر به‌سزایی در جلوگیری از شروع جنگ داشت. یعنی این کار امام باعث شد که به موازات سال‌های جنگ، سال‌های گفت‌وگو میان رهبران ادیان و طوایف و گرایش‌های مختلف را در لبنان داشته باشیم. کلیسای کبوشیین مهم‌ترین کلیسای بیروت است و کلیسایی است که متعلق به همهٔ کاتولیک‌های لبنان، اعم از ارمنی و مارونی و… است. این کلیسا در واقع نماد همهٔ کاتولیک‌هاست و در منطقهٔ ویژه‌ای در بیروت قرار دارد. حضار همه به وجد آمدند و آرزوی وحدت در آن‌ها تقویت شد و همچنین آرزوی آزادی و برقراری دولت عادل که پاسدار آزادی باشد. حضور خبرنگاران و روزنامه‌نگاران نیز چشم‌گیر بود. رؤسای سندیکاهای روزنامه‌نگاران و سردبیران حضور داشتند. اعضای بنیاد هم‌اندیشی لبنان هم بودند و داخل و خارج کلیسا، مملو از شرکت‌کنندگان بود.
مسحیان حضور مردمی و گسترده داشتند و از مسلمانان نیز جمعی از نخبگان و اهل فکر حضور داشتند. به هر حال این اتفاق بی‌سابقه در لبنان ثبت شد و آثار بسیاری بر لبنان و رسالت لبنان داشت. همچنین بر آزادی که جوهر لبنان است و بر مساوات و عدالت که رکن اساسی این آزادی است، تاکید شد.
به یاد دارم در سال ۱۹۸۵ وقتی در پاسخ به نخستین دعوت واتیکان از یک شخصیت مسلمان، به واتیکان رفتم، پاپ ژان پل دوم، پاپ تاریخی واتیکان پس از دریافت یادداشت من که از طرف پارلمان و دولت لبنان تقدیم کرده بودم در حضور خبرنگاران گفت لبنان فقط یک سرزمین و وطن نیست، لبنان یک رسالت است.
مسئلهٔ دیگری که مایلم به آن اشاره کنم این است که اسرائیل موفق شد جهان اسلام و مسیحیت را از واقعیت و اصل جنگ و مبارزه در فلسطین دور کند و فقط عرب‌ها را درگیر کند در حالی که اسرائیل در فلسطین، هم مسیحیت را هدف قرار داده و هم اسلام را و مسئلهٔ اصلی ما هم در مبارزه با اسراییل همین است که هدف و نیت اصلی اسرائیل را آشکار و برملا سازیم.
ارتباطی که پس از این سخنرانی امام در کلیسای کبوشین با مسیحیان برقرار شد و اتفاقات پس از آن باعث شد که دیدگاه مسیحیان و بلکه کشورهای اروپایی نیز نسبت به مسئله جنگ اعراب و اسراییل تغییر کند و آنان دیگر مانند سابق بدون قید و شرط اسراییل را تأیید نکنند.