حمید قزوینی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ شفاهی
کتاب «سخن خوشترِ دوست» هفتمین اثر از مجموعه کتابهای تاریخ شفاهی موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، به کوشش طیبه ولی بغدادی، به تازگی منتشر شده است.
آنطور که در پشت جلد کتاب آمده است: «سخن خوشترِ دوست روایت چند تن از دوستان امام موسی صدر است، از ابتدا که «آقا موسی» بود تا آن زمان که «آقای صدر» شد و تا بعد که «امام لبنان» شد. سخنِ دوستان از دوست غایب که همچنان چشم انتظار او هستند.»
این کتاب خاطرات شش تن از چهرههای علمی و فرهنگی ایران را در خود دارد.
دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، از دوران طلبگی در قم و شرکت در درس قوانینالاصول که امام موسی صدر مدرس آن بود تا دیدار با ایشان در سالهای بعد در مصر میگوید.
دکتر احمد احمدی، داستان آشنایی در سالهای حضور در قم و انتشار مجله مکتب اسلام را بیان میکند.
دکتر غلامرضا اعوانی، خاطرات دوران دانشجویی در لبنان و جلسات دانشجویان ایرانی با امام موسی صدر را روایت میکند.
دکتر فتحالله مجتبایی، از سالهای جوانی و ماجرای اخذ دیپلم همراه با امام موسی صدر و برخی دیگر از دوستان تا ارتباط در سالهای بعد میگوید.
استاد محمد مجتهد شبستری از آشنایی در قم تا دوران حضور در آلمان و ارتباط با امام موسی صدر خاطراتی را مطرح میکند و دکتر مهدی محقق هم به سابقه دوستی و ارتباط با خانواده صدر میپردازد.
مصاحبهها همگی در فضایی صمیمی انجام شده و اطلاعات ناب و جذابی را ارائه میکند که آن را به اثری خواندنی و تأمل برانگیز تبدیل کرده است.
این گروه از کتابهای موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، اگر چه مستقل از هم منتشر میشوند؛ اما قطعاتی از پازلی هستند که تصویر روشن و کاملتری از امام موسی صدر و سوابق و کوششهای او به مخاطب ارائه میکنند.
اگر تاریخ شفاهی را تلاشی هدفمند به منظور پاسخ به سوالاتی مشخص و در مسیر تولید سند برای پژوهشگران بدانیم، کتاب سخن خوشترِ دوست را میتوان اثری موفق از این نظر قلمداد کرد.
طیبه ولی بغدادی که از اعضای گروه تاریخ شفاهی موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر است و از ابتدا در تشکیل و فعالیت آن حضور داشته است، در مقدمه کتاب درباره چگونگی شروع پروژه و پیشرفت آن و نحوه شکلگیری اثر توضیح مبسوطی ارائه میکند که نشان میدهد چگونه به خلق آن مبادرت کرده است. اساساً توضیح درباره فرآیند انجام مصاحبهها و آماده سازی کتاب از ضرورتهای انتشار هر اثر تاریخ شفاهی است که نویسنده آن را به خوبی انجام داده است.
متن کتاب روان است و با توجه به سوالات خوب و دقیقی که مطرح شده، مطالعه آن را برای هر مخاطبی جذاب میکند. لحن و ادبیات راویان تا حد امکان حفظ شده و ویراستاری آن به قلم مهدی فرخیان آن را تقویت کرده است.
ارائه مطالبی درباره زوایایی از زندگی راویان که کمتر دیده شده از دیگر ویژگیهای کتاب است. بالطبع در هر مصاحبه تاریخ شفاهی با وجود تمرکز بر موضوع اصلی، پرسشهای دیگری هم مطرح میشود که لزوماً با موضوع اصلی ارتباط مستقیم ندارد و گاهی به مقتضای بحث درباره سوابق افراد یا با هدف تحریک ذهن مطرح میشود.
در قسمت پیوستها علاوه بر اسناد و تصاویر، سه بخش جداگانه دیگر هم هست که اهمیت خاص خود را دارد.
پیوست اول درباره راهاندازی و فعالیت مجله مکتب اسلام است که اولین شماره آن در سال ۱۳۳۷ به همت جمعی از فضلای حوزه منتشر شد و امام موسی صدر حلقه وصل آنها و به تعبیری اولین سردبیر آن بوده است.
پیوست دوم درباره زندگی صلاح الصاوی نویسنده و شاعر مصری است که به علت مخالفت با دولت وقت مصر از این کشور فرار میکند و در لبنان به امام موسی صدر پناه میبرد و پس از مدتی با کمک ایشان به ایران میآید و در مراکز علمی و پژوهشی ایران مشغول فعالیت میشود.
پیوست سوم، مقاله امام موسی صدر درباره هانری کربن فیلسوف اسلام شناس فرانسوی است که به نقد دیدگاههای او درباره اسلام و شیعه پرداخته است و همین مقاله موجب طرح پرسشهایی از دکتر دینانی و دکتر اعوانی شده که برغنای کتاب و مصاحبهها افزوده است.
اسناد و تصاویر استفاده شده در پایان کتاب که با دقت و کوشش نویسنده تهیه شده است، به تکمیل اطلاعات مرتبط با مصاحبهها کمک کرده است.
کتاب، مانند دیگر آثار موسسه قطع و چاپ مناسبی دارد که زمینه مطالعه آن را تقویت میکند.
امید که این سخن خوشترِ دوست درباره آن «حاضر غایب»، بر دل دوستان بنشیند.
کاش آن به خشم رفتۀ ما آشتی کنان
بازآمدی که دیدۀ مشتاق بر در است