شیعه و سنی بر این باورند که بعثت و آغاز وحی با آیات آغازین سوره علق بوده است. دربارۀ این پنج آیه، مباحث مختلف و فراوانی مطرح است؛ که مهمترین آنها نزول وحی با دستور قرائت و خواندن است. حال، باید دید اولاً، مقصود از این خواندن چیست و ثانیاً، پیامبر موظف شدند که چه چیزی را بخوانند. آیا متنی را به پیغمبر نشان دادند و به او تکلیف کردند که متن را بخواند؟ آیا مقصود همین قرآن بوده است؟ یا متن دیگری غیر از قرآن وجود داشته است؟
خلاصه درسگفتارمحمد سروش محلاتی در سال ۱۳۵۵ وارد حوزه علمیه قم شد. پس از گذراندن دروس سطح در خدمت حضرات آیات ستوده و سید علی محقق داماد، در درس خارج آیتالله حائری یزدی(ره) حاضر شد و مدت ۱۵ سال از درس خارج حضرات آیات وحید خراسانی و شبیری زنجانی و برخی اساتید دیگر استفاده کرد. در همین مدت فلسفه و عرفان را در محضر حضرات آیات حسن زاده آملی، جوادی آملی و انصاری شیرازی تلمذ کرد.
گرایش اصلی حجتالاسلام والمسمین سروش محلاتی در پژوهش، فقه سیاسی است و حدود ۱۰ سال است که در سطح عالی و سپس خارج فقه و اصول در مدرسه آیت الله گلپایگانی(ره) تدریس میکند.
اسلام و مقتضیات زمان، اندیشه و ایمان در آزادی، دولت و اجرای شریعت، آزادی عقل و ایمان، مبانی حریم خصوصی در اندیشه اسلامی و امکان سنجی انتخابات در نظام اسلامی از آثار و تالیفات اوست. او همچنین مقدمهای بر کتاب «فقه زندگی» نوشته که برگرفته از آرای فقهی امام صدر است و به همت انتشارات موسسه امام موسی صدر به چاپ رسیده است.