Islam i szlachetność jednostki ludzkiej

Artykuł Musy Sadra ukazany na łamach czasopisma libańskiego Al-Irfan latem ۱۹۶۷ roku.

Na wstępie naszych dyskusji uprzedziliśmy, że podejmiemy kwestię traktującą szlachetność człowieka z perspektywy Islamu, i też nadmieniliśmy, że będzie to temat niesłychanie ważny.

Zwięźle wyłonimy rezultaty debaty i nie dające się ukryć skutki, jakie posiadają liczne badania odnośnie posłannictwa Proroka.

Pierwszym krokiem na drodze edukacji człowieka w celu podniesienia jego poziomu we wszystkich obszarach osobistego samotworzenia jest odwołanie się do jego szlachetnego rodowodu i zainteresowanie go wszystkimi możliwymi osobistymi aspektami życia . W przeciwnym razie, nie doceni on swojej osoby i nie poświęci żadnego wysiłku, by polepszyć swoją teraźniejszą, przyszłą, a nawet przeszłą sytuację. W tym przypadku chodzi o szansę wspomożenia i wpłynięcia na polepszenie jakości wydarzeń w życiu człowieka. Nalegamy, by zmobilizował się pójść drogą doskonałości, by nie pozostał obojętny, pasywny, gotowy utrzymać obecną wygodną sytuację w zamian za wyrzeczenia, niewygody i trudności, które zwiastują wysiłek i czyn.

Nie zaprzeczamy, że miłość własna drzemiąca w samym człowieku zobowiązuje go do samoobrony, jak też popycha do uzyskania dobra. Mamy tu na myśli ten instynkt, który utrzymuje się aktywny w zależności od poziomu świadomości, która mu wskazuje, co jest dobre i co jest złe.

Miłość do siebie samego jest siłą wiodącą człowieka. Tymczasem zobowiązanie wobec szlachetności i honoru ogranicza pozycję osoby, generalnie wyznacza konkretne linie jego życiowej podróży i wyodrębnia wybrane cele. Miłość własna pozwala dostrzec przeciwnika i stwarza strategię obrony.

Nie negujemy możliwości podniesienia poziomu życia za pośrednictwem presji, zdwojonej pracy, ale jesteśmy przekonani, że nie są to najlepsze sposoby doskonalenia człowieka. Przeciwnie, to metody rodzące negatywne skutki i przynoszące problemy psychologiczne. Zjawisko to przynosi skutki odwrotne w stosunku do tych, których się poszukuje, w miejsce jednostki odpowiedzialność przejmuje grupa. Ale zostawmy tę dyskusję, która jest mową psychologów i pedagogów, i przejdźmy do naszej sprawy: ,,Islam i szlachetność jednostki ludzkiej.”

Człowiek jest przedstawicielem Boga na Ziemi

Człowiek, z punktu widzenia Islamu, jest przedstawicielem Boga na Ziemi. To ktoś, kto umie nazywać wszystkie rzeczy po imieniu, i ktoś, przed kim kłaniają się wszyscy Boży aniołowie.

I zapamiętaj kiedy twój Pan powiedział aniołom: „Zaprawdę, postawię na Ziemi Mojego przedstawiciela”.

Oni rzekli: „wyznajemy twoją świętość?”

Bóg odrzekł: „Zaprawdę, Ja wiem to, czego wy nie wiecie.” I ukazał Adamowi imiona wszystkiego co istnieje. Następnie obnażył je przed aniołami i powiedział im: „Poinformujcie mnie odnośnie tych imion, jeśli jesteście w stanie.”

Oni na to rzekli: Bądź Uwielbiony! Nie wiemy nic poza tym co nam ukazałeś. Zaprawdę, Ty jesteś Wszechwiedzącym.”

Wtenczas On rzekł: „Och Adamie! Poinformuj ich odnośnie imion!” I kiedy Adam informował ich, On rzekł: „Czyż nie powiedziałem wam, że znam to co jest ukryte na niebiosach i na Ziemi i że znam to co otwarcie manifestujecie i to co ukrywacie?

Święty Koran. 2:30-34.

Koncepcja „przedstawiciela” (kalif) wyraża jednoznacznie niezależność człowieka i jego wolność odnośnie kształtowania życia na Ziemi. Cele, które są niejako z góry przesłane człowiekowi i wiążące się z tym bariery, to dekrety wyznaczone człowiekowi przez Boga.

Odsłania Adamowi imiona, te imiona,  do których przypisany jest zaimek „oni”, zaimek specjalnie używany dla określenia istot inteligentnych.  Po tym jak aniołowie uznali swoje ograniczenia, Bóg przypomina im ponownie, że zna to co jest ukryte na niebie i Ziemi.

Owe pouczenie i przypomnienie wyzwalają w umyśle człowieka wizję wszystkich możliwości i umiejętności, by poznać wszystkie stworzenia żyjące i siły, które współdziałają w procesie tworzenia kalifatu, a które zostały przeznaczone do jego dyspozycji w życiu apostolskim.

Aniołowie, którzy stanowią elitę wsród istniejących istnień, oddając pokłon człowiekowi, podkreślają jasno posłuszeństwo i poddanie się wszystkim ludziom. To zostanie wyjaśnione dokładniej w trakcie przedstawianych przemówień.

Człowiek i wolność czynu

Sądzę, że to co doprowadziło aniołów do stwierdzenia, iż człowiek wprowadzi zepsucie na Ziemi i dokona na niej przelewu krwi wypływało z ich przeświadczenia o drzemiących w ludziach nieszczęsnych skłonnościach. Od samego początku aniołowie wiedzieli, że człowiek cieszy się wolnością na Ziemi, ale że ta wolność nie jest kompletna, bo człowiek nie jest wolny od zła.

Pomimo tego zagrażającego niebezpieczeństwa ze strony człowieka, nie zmniejsza się jego uprzywilejowana pozycja i godność, lecz wprost przeciwnie, sugeruje ona fundamentalny warunek jego niezależności i wolności w sferze działań.

Diabeł, z punktu widzenia Koranu, jest jedynym, który odmawia oddania ukłonu Adamowi i zachowuje się wobec niego arogancko, co staje się przyczyną do wyrzucenia go z uduchowionej sfery, jaką zajmował w królestwie boskim:

Tak więc wszyscy aniołowie się pokłonili, z wyjątkiem Iblisa, który się wbił w pychę i był z tych, który usiłował ukryć prawdę.

Bóg rzekł: „O Iblisie! Co tobie przeszkodziło, że nie pokłoniłeś się temu, co ja stworzyłem Moimi rękami? Czy wbiłeś się w pychę, czy też jesteś wśród wyniosłych?

On odrzekł: „Ja jestem lepszy od niego. Ty stworzyłeś mnie z ognia, a jego z gliny.”

Bóg rzekł: „Wychodź więc stąd, bo jesteś przeklęty. I, zaprawdę, Moje przekleństwo  na tobie aż do Dnia Sądu.”

On rzekł: „Panie mój! Pozwól mi zaczekać aż  do dnia wskrzeszenia”.

Bóg rzekł: „Zaprawdę, ty jesteś wśród tych, którym  dano zaczekać.”. I aż do dnia wiadomego czasu.

On rzekł: „Przeto na Twoją potęgę! Z pewnością zwiodę ich wszystkich, z wyjątkiem Twoich sług, szczerze oddanych”.

Bóg rzekł: To jest prawda! Ja prawdę mowię! Wypełnię piekło tobą, i tymi, którzy pójdą za tobą”.

 Święty Koran, 38: 73-85

Iblis, przekształcony w szatana, a wcześniej odmawiający ukłonu Adamowi, jest tym, który kieruje armią oddziałów zła w życiu ludzkości i tym, który generuje konflikt potrząsający światem i duszą człowieka. Zwycięzcy w tej walce to wierni słudzy Boga będący owocem egzystencji, która została stworzona specjalnie dla nich.

Człowiek został stworzony przez Boga i w nim też przebywa Duch Boży

Pamiętaj, co powiedział Bóg do aniołów: „Ja stwarzam człowieka z gliny. Kiedy go ukształtuję harmonijnie i tchnę w niego Mojego Ducha, to padnijcie, oddając mu pokłony.”

Wtedy pokłonili się aniołowie wszyscy razem, z wyjątkiem Iblisa, on wbił się w pychę i znalazł się wśród niewiernych.

Powiedział: O Iblisie! Co tobie przeszkodziło, że nie pokłoniłeś się temu, co ja stworzyłem Moimi rękami? Czy wbiłeś się w pychę, czy też jesteś wśród wyniosłych”.

Święty Koran, 38: 71-75

Zatem Bóg stworzył człowieka z gliny i tchnął w niego Swojego ducha – żywy obraz wielorakich aspektów egzystencjalnych, obejmujących człowieka, którego natura rozciąga się pomiędzy Ziemią i niebiosami. Ta potężna ekspresja nad definicją człowieka i jego wyniesieniem, jakim cieszy się na Ziemi.Bóg wyznaczył człowieka jako szczytem swojego tworzenia i najwyższym miejscem wszystkich tworzeń.

,,Stworzyliśmy człowieka z ekstraktu gliny. Następnie umieściliśmy go – jako kroplę nasienia – w naczyniu solidnym. Następnie stworzyliśmy z kropli nasienia grudkę krwi zakrzepłej; potem stworzyliśmy z tej grudki krwi zakrzepłej zalążek ciała; a z tego zalążka stworzyliśmy kości; wtedy oblekliśmy te kości ciałem; następnie uczyniliśmy go innym stworzeniem. Niech będzie błogosławiony Bóg, najlepszy ze stwórców’’.   (۲۳, ۱۲-۱۴)

Islam i zaproszenie człowieka do nabycia wiedzy

Bóg wywyższył człowieka nad wszelkie stworzenie i wyposażył go w charakterystyczne cechy odróżniające go od innych istnień żywych. Cechy charakterystyczne, które pozwalają człowiekowi zamanifestować Bożą moralność wyrażają się w wolności, która decyduje lub nie o nabyciu wiedzy i opanowaniu nauki.

Islam wielokrotnie nadmienia tę kwestię w Koranie i w sunnach Proroka (s.) w celu zwrócenia większej uwagi. Mówi nam w jakim stopniu uduchowił człowieka i obdarzył go osobliwą wiedzą, niezwykłymi przymiotami, użyczył wysokiej pozycji, wynosząc go nad resztę stworzenia. Wspomnieliśmy o tym już w poprzednim rozdziale, cytując niektóre wersety z Koranu.

W jednym z hadisów Proroka czytamy: „Nabywa Boży charakter”. I w innym wersecie Koranu czytamy:

My obdarzyliśmy szlachetnością synów Adama. My nosiliśmy ich na lądzie i na morzu.

My zaopatrzyliśmy ich wspaniałymi dobrami. My wyróżnilismy ich wielkim wyróżnieniem ponad wielu spośród tych, których stworzyliśmy.

Święty Koran, (17:70)

Następnie, Święty Koran, informuje nas o tym, że wszystko na Ziemi i wokół niej zostało stworzone dla człowieka i jemu podporządkowane:

On jest Tym, który stworzył dla was wszystko to, co jest na ziemi. (2:29)

On podporządkował dla was: noc i dzień, słońce i księżyc; i gwiazdy są podporządkowane Jego rozkazowi. Zaprawdę, w tym są znaki dla ludzi, którzy są rozumni! (16:12)

 Nauki islamskie uparcie powtarzają, że Bóg jest bardzo blisko człowieka. Żadna rzecz nie znajduje się tak blisko człowieka jak On. Powinien zatem człowiek zaakceptować ową bliskość, by móc z niej czerpać  siłę i autoestymę,Bóg powiedział:

My stworzyliśmy człowieka i wiemy, co podszeptuje jemu dusza. My jesteśmy bliżej niego aniżeli arteria jego szyi. (50:16)

A kiedy zapytają ciebie Moi słudzy o Mnie, to zaprawdę, Ja jestem bliski! Odpowiadam na wezwanie każdego wzywającego, kiedy mnie wzywa; niech więc oni opowiedzą na Moje wezwanie i niech we Mnie uwierzą! Być może, oni pójdą drogą prawości! (2:186)

O wy, którzy wierzycie! Odpowiadajcie Bogu i Jego Posłańcowi, kiedy on was wzywa do tego, co wam daje życie. I wiedzcie, że Bóg staje między człowiekiem a jego sercem i że ku Niemu zostaniecie zebrani. (8:24)

I czytamy w następnym hadisie Proroka:

„Serce wierzącego jest tronem Miłosiernego Boga.”

Nacisk położony na bliskość Boga podnosi ducha człowieka i chroni go przed lękiem, niepokojem i smutkiem. Stanowi ochronę przed licznymi uzależnieniami moralnymi, które są przyczyną słabości, strachu, chciwości, kłamstwa, hipokryzji i skąpstwa.

Poza tym bliskość z Bogiem gwarantuje nam uzyskanie tego, czego potrzebujemy czy pragniemy. Pozwala nam ona kształtować nasze jestestwo na wzór Jego oblicza.

W wersetach koranicznych czytamy, że jednostka ludzka będzie porównana z  resztą stworzenia i tym samym zostanie wystawiona na próbę tak, by utwierdzić Twórcę, Jego wielkość, i Jego mądrość.

W hadisie opisany jest ów „wielki świat’ i jego horyzonty nawiązujące do człowieka.

Koran mówi:

,, Niebawem pokażemy im Nasze znaki na horyzontach i w nich samych, aż w końcu stanie się dla nich jasne, że to jest prawda’’.

,,Usiłujesz być niepozornym ciałem, ale w tobie zamknięty jest wielki świat. I ty jesteś klarowną książką, której litery obnażają to co było ukryte. I jej depozyt, którego wyrzekało się całe stworzenie, ostatecznie zostało zaakceptowane’’.

,,Zaofiarowaliśmy depozyt niebiosom ziemi i górom, lecz one odmówiły noszenia go i przestraszyły się; poniósł go człowiek – on przecież jest niesprawiedliwy i nieświadomy – żeby Bóg mógł ukarać obłudników i obłudnice, bałwochwalców i bałwochwalczynie, i mógł zwrócić się ku wierzącym – mężczyznom i kobietom. Bóg jest Przebaczający, Litościwy!’’

Święty Koran, 33:72-73

 Jakkolwiek brzmiałaby interpretacja odnośnie tego czym są depozyt, religia, wiedza, rząd, godność i odpowiedzialność, jedno jest pewne, że człowiek nimi rozporządza, a uszlachetniają go dobre czyny. To jeszcze raz podkreśla uprzywilejowaną pozycję daną człowiekowi przez Boga.

Czas proroctwa

Ostatecznie czas proroctwa jest czasem przesłania Bożego, momentem przyjaźni człowieka z Bogiem, zaangażowaniem, porą wybranych i uprzywilejowanych,  szczytem miłości tych, którzy kochają Boga, poziomem słowa Bożego. To stacja szczególna, w której jednostka ludzka może wznieść się na najbardziej wzniosłe wyżyny ducha.

Bóg okazał dobroć wierzącym, kiedy posłał wśród nich posłańca, spośród nich samych, który recytuje im Jego znaki, który oczyszcza ich, który uczy ich Księgi i mądrości, chociaż byli oni przedtem w błędzie oczywistym. (3:164)

A gdybyśmy jego uczynili aniołem, to uczynilibyśmy go w postaci ludzkiej i zaciemnilibyśmy dla nich to, co oni zaciemniają. (۶:۹)

Był to krótki komentarz na temat wyniosłej pozycji, jaką Islam przyznaje człowiekowi. A teraz wejdźmy w świat detali i pouczeń mówiących o tym jak zachować i uchronić szlachetność człowieka w delikatnych obszarach jego życia.

Islam ujmuje szczegółowo egzystencję człowieka w oparciu o solidne ustawy i założenia, które mają już na wstępie oddać hołd człowiekowi jako wyjątkowemu stworzeniu. Uważa, że jest to nadrzędne zadanie spośród wszystkich założen religii i główny motyw posłannictwa bożego.

Oto kulisy tych pouczeń:

a-Natura Boska

Mówiąc krótko, religia jest swoistym eksponentem natury wewnątrz której Bóg stworzył człowieka. Religia jest ekspresją adekwatną do tej natury i formy, i w niej dokonuje się jej manifestacja, zawsze i kiedy nie jest uwarunkowana przez inne czynniki pochodzące z zewnątrz samej natury ludzkiej.

,,Przeto zwróć swoje oblicze ku religii, jako człowiek gorliwie pobożny, zgodnie z naturą jaką Bóg obdarzył ludzi przy stworzeniu. Nie ma żadnej odmiany w stworzeniu Boga! To jest religia prawdziwa, lecz większość ludzi nie wie.(30:30)

Szlachetny hadis wyjaśnia werset następująco: „Każdy człowiek, który się rodzi, rodzi się w naturze i stanie oryginalnym’’.

Według nauk religia jest wrodzoną naturą człowieka, pomimo że człowiek nie jest w stanie jej wyrazić ze względu na uwarunkowanie czynnikami, które polemizują z naturą wrodzoną, w jakiej został stworzony.

Z tego powodu zachodzi pewność, że wrodzona natura człowieka wyraża się w innej stacji duchowej, takiej, która znajduje się ponad wszystkimi uwarunkowaniami czynników zewnętrznych, i że to ona sama generuje akcję przyczynowo-  skutkową i stację duchową Twórcy, który stworzył kompetentne akty prawne zakreślające religię dla człowieka, a których to przesłanie i zatwierdzenie wypracowała wrodzona natura człowieka.

b- Protekcja własna i innych

Islam szanuje życie i uważa, że kto jest w stanie uratować życie jednemu człowiekowi, ratuje życie całej ludzkości, i kto umyślnie zabija człowieka, zabija całą ludzkość i czeka go piekło.

,,Z tego powodu przepisaliśmy synom Izraela:”Ten, kto zabił człowieka, który nie popełnił zabójstwa i nie szerzył zgorszenia na ziemi, czyni tak, jakby zabił wszystkich ludzi. A ten, kto przywraca do życia człowieka, czyni tak, jakby przywracał do życia wszystkich ludzi.” (۵:۳۲)

Zabicie duszy, zgodnie z naukami islamskimi, obejmuje zabicie płodu czy zignorowanie własnego życia, na przyład samobójstwo. Tego rodzaju postawy są kategorycznie zabronione przez Islam.

Bóg Najwyższy mówi:

Nie zabijajcie się! Zaprawdę, Bóg jest dla was miłościwy! (4:29)

Chociażby wynajęcie i opłacenie mordercy za zabicie kogoś. Dzisiaj stało się to już zalegalizowaną prawnie normą w świecie przestępczym. Islam kategorycznie sprzeciwia się owym działaniom i kładzie nacisk na ochronę życia innych ludzi i wygraża tym, którzy zaniedbają obowiązków wobec biednych i sierot, gdyż skazuje ich na wymarcie.

Rozdawajcie na drodze Boga! Nie rzucajcie się własnymi rękami ku zatraceniu. Czyńcie dobro! bo, zaprawdę, Bóg miłuje czyniących dobro! (2:195)

A co rozdajecie z dobra – to dla samych siebie;wy rozdajecie tylko,poszukując oblicza Boga.I cokolwiek rozdacie z dobra,to zostanie wam w pełni odpłacone i nie doznacie niesprawiedliwości.(2:272)

I niech się obawiają ci, którzy gdyby pozostawili potomstwo słabe, niepokoiliby się o nie; i niech oni boją się Boga i mówią słowa rozsądne. (4:9)

Rzekł Imam As-Sadiq (a.s.): ,,Zważywszy że liderzy rodziny Proroka (s.) są muzułmanami, to miejmy na uwadze, że zakrywanie ich nagich ciał i dostarczanie jedzenia, kiedy głodują, jest bardziej kochane przez Boga niż wyruszenie w pielgrzymkę siedemdziesiąt razy’’.

c-Uwolnienie podstawowe

Islam przemedytował pozycję człowieka i zakazał mu bałwochwalstwa innych stworzeń czy jakiejkolwiek rzeczy. Uważa, że człowiek oprócz Boga nie powinien adorować żadnej innej rzeczy. Człowiek posiada tak wysoce uprzywilejowaną pozycję, że nie powinien ulec czy dać się zniewolić innej osobie czy rzeczy.Na podstwawie innych pouczeń stanowczo zabrania człowiekowi szukania szczęścia poza Bogiem.

d- Sakralność słowa

W licznych naukach Islamu zaleca się człowiekowi uczczenie raz danego słowo, bo stanowi ono nieodłączną część samej osoby. Z tego powodu wprowadza obowiązek dotrzymania danego słowa i wzywa do kontroli nad wypowiedaniem słów, by przyciągnąć dobro i odrzucić zło.

O wy, którzy wierzycie! Bójcie się Boga i mówcie proste słowa! On ulepszy wasze działania i przebaczy wam wasze grzechy. A kto słucha Boga i Jego Posłańca,ten zdobędzie w nagrodę wielkie szczęście. (33:70-71)

W naukach islamskich, mówić prawdę, interpretuje się w znaczeniu: nie kłamać, nie oczerniać, nie używać obscenicznych słów, ani słów bezsensownych czy brzmiących głośno.

Proces zeznania również przyciągnął w Islamie należytą uwagę i został uznany za akt obowiązkowy, gdyż dzięki niemu wprowadza się prawo i wymierza kary.

Mało tego, zeznanie jest akceptowane wyłącznie od osób sprawiedliwych, zaś zeznanie fałszywe zostało uznane za najgorszy z grzechów i czasem zasługujące na najsurowszy wymiar kary.

Zawarcie paktu jest werbalnym kompromisem i Islam go honoruje.

,,Wypełniajcie wasze zobowiązania, ponieważ o zobowiązanie zapytajemy’’. (۱۷:۳۴)

I obowiązkowe jest wypełnienie wszystkich wzajemnych kompromisów werbalnych zawartych przez paktujących.

,,O wy, którzy wierzycie! Bądźcie wierni zobowiązaniom’’. (۵:۱)

,,Jakże moglibyście jej to zabrać, skoro byliście niegdyś związani, a one otzymały od was uroczyste przyrzeczenie’’? (۴:۲۱)

Nawet uważa się, że pakt werbalny powinien być uszanowany. Teza poparta została hadisem:   ,,Słowo wierzącego jest jego religią’’.

Zobowiązania werbalne ujęte w kontraktach powinny być uszanowane. Powinny wyznaczać warunki przez zawierające strony. Muzułmanie muszą respektować termin kontraktów, chyba że zauważą coś nielegalnego i odwrotnie; mówią o tym szeroko hadisy.

„Muzułmanie zostają związani paktami, zawsze i wszędzie, jeśli te nie naruszą zawartych ugód i zasad zapisanych w Świętej Księdze, wszechwładnej i majestatycznej.”

Powyższe warunki uważane są za wystarczające środki, aby uzgodnić kontrakty i stosowne operacje w stosunku do potrzeb i nowych oczekiwań.

Islam darzy słowo wielkim szacunkiem, twierdzi, że otwiera ono drogę do religii. Wystarczy, że ktoś wyzna, że Bóg jest jedyny i że Mahomet jest posłańcem Boga, by został uznany za muzułmanina. Tego rodzaju oświadczenie posiada moc religijną i nie można odmówić mu prawomocności.

…i nie mówcie temu, kto wam zaofiaruje pokój: „Ty nie jesteś wierzącym” –  zabiegając jedynie o to, co ofiaruje życie na tym świecie. (4:94)

Bywa czasami, że słowa na piśmie i wypowiedziane ustnie mają tę samą wartość.

Islam zaznaczył, że wszystkie słowa wypowiedziane przez człowieka będą mu policzone, Bóg wyasygnował niebiańskich pisarzy, by zapisywali każde słowo wypowiedziane przez człowieka.

Tego rodzaju afirmacja jest formą protekcji i zachowania honoru, gdyż słowa wypowiedziane przez osobę szanowaną są ważne dla niej, a nie dla innych. Zainteresowanie rejestracją słów wyemitowanych przez osobę sugeruje ważność dla spraw i uznanie szlachetności i godności.

,, …człowiek nie wypowie ani jednego słowa, które by nie dotarło do będącego przy nim nadzorcy’’. (۵۰:۱۸)

,,Zaprawdę, nad wami są stróże szlachetni, którzy zapisują; oni wiedzą, co wy czynicie’’!

(۸۲:۱۰-۱۲)

e- Szczęście i akcja

W islamie przypisuje się ogromną wagę do ludzkich czynów. Islam zaprzecza, że jakoby czynniki zewnętrzne byłyby prawdziwymi projektantami szczęścia lub nieszczęścia jednostki ludzkiej. Uważa, że osobiste czyny prowadzą do jednego lub drugiego kręgu.

,,Na duszę i na Tego, który ją ukształtował! I dał jej skłonność – do nieprawości i bojaźni Bożej.

Pomyślność osiągnął ten, kto ją oczyścił, lecz poniósł stratę ten, kto ją zaciemnił’’! (۹۱: ۷-۱۰)

Każda dusza jest poręką na to, co sobie zyskała. (74:38)

Święty Koran wyjaśnia, że podtrzymywana przez niektóre narody idea jakoby tylko oni byli dziećmi Boga i Jego ukochanymi, jest fałszywa i przyczynia się głównie do tworzenia podziałów społecznych. Idea ta wchodzi w sprzeczność z prawdziwą koncepcją jedyności i jedności boskiej (tauhid) i w żadnym wypadku nie może zastąpić ważności ludzkiego czynu.

,,Powiedz: „O wy, którzy wyznajecie judaizm! Jeśli twierdzicie, że jesteście bliscy Bogu, z wyłączeniem innych ludzi, to życzcie sobie śmierci, jeśli jesteście prawdomówni.” Lecz oni nigdy nie będą jej sobie życzyli z powodu tego, co przygotowały pierwej ich ręce. Bóg zna dobrze ludzi niesprawiedliwych’’. (۶۲:۶-۷)

Wysłannik Boży (s.) potwierdza ważność tej zasady kiedy zwraca się do swojej córki: ,,O Fatima! Pracuj dla siebie samej, bo ja nie mogę prosić Boga, aby cię uwolnił od jakiegokolwiek wysiłku’’.

Za wykreowanie społeczeństwa, jego strukturę, system, organizację i problemy socjalne Islam obciąża wyłącznie człowieka, gdyż to on w oparciu o swoje plany kreśli linię działań ludzi na szeroką skalę, która może prowadzić do dobra lub zła.

Zaprawdę, Bóg nie zmienia tego, co jest w ludziach, dopóki  oni sami nie zmienią tego, co jest w nich! (13:11)

Pojawiło się zepsucie na lądzie i na morzu przez to, co zdziałały ręce ludzi, żeby On mógł im dać zakosztować część tego, co oni uczynili. Być może oni się nawrócą! (۳۰:۴۱)

Wspaniały hadis od proroka mówi: Jaki jesteś, tak będziesz rządzony.

Dzieła wytworzone przez człowieka, będą jedynymi ,,mówiącymi,, narzędziami, jakie wytworzy

i wprawi w ruch. Osiągnięte przez niego owoce nadadzą bieg historii. Czynniki zewnętrzne, jakiekolwiek by one były, nie interweniują w formacji i definicji celów społecznych, lecz  wyłącznie wysiłek ludzki. To człowiek wraz ze swoimi aktami i dziełami jest tym, który w sposób przestudiowany, świadomy lub lekceważący, decyduje dzięki swoim gestom, jakie będzie społeczeństwo.

Równie dobrze można to odnieść do rozwoju historii, która nie jest niczym innym jak współdziałaniem między człowiekiem a uniwersum. Człowiek komunikuje się ze światem, w którym żyje, według swych życzeń i potrzeb. Odkryje jeden werset na jego temat i lektura ta ma ogromny wpływ na jego życie, podnosi jego poziom świadomości, rozwija formę życia i przekształca środowisko. Ponownie przeczyta następną linię i wydarzy się to samo.

Jedynym bohaterem na scenie historycznej jest człowiek. To on tworzy historię, sprawia że kręci się wkoło i współreaguje w znaczący sposób dzięki nieustannej aktywności. W rzeczy samej to działalność człowieka jest przyczyną wszystkich  wydarzeń. Czyżby istniała szlachetniejsza pozycja?

Po raz pierwszy w historii, i z punktu widzenia ekonomicznego, Islam traktuje pracę jako element fundamentalny i wartościowy. Występuje przeciwko jej zawłaszczaniu, gdyż ten kto tak czyni, kradnie cudzą własność. Słowem, kto nie wypłaca wynagrodzenia za pracę, popełnia wielki grzech i nie poczuje zapachu Raju.

Jeśli zechcemy zwrócić uwagę na całokształt nauk islamskich uwzględniający ustawy i przepisy włączone w transakcje spółek, dojdziemy do ważnego wniosku, że praca stanowi podstawowy element wśród trzech czynników biorących udział w produkcji: praca, maszyna i kapitał. Podsumowanie może wydawać się dziwne, ale jest prawdziwe.

Na tych lekcjach usiłujemy wyeksponować w sposób krótki pouczenia i wszelkie konkluzje:

– Islam kategorycznie zabrania uprawiania lichwy.

Przez lichwę rozumiemy wszelkie obiekty finansowe ustalające z góry stałe dla siebie zyski z kapitału wyjściowego nie biorące pod uwagę ryzyka załamania się inwestycji.

– W przypadku gdyby kapitał został wykorzystany przez inną osobę, aniżeli prawowitego właściciela, za pośrednictwem kontraktu,  zwanego w Islamie mudaraba, w inwestycji spekulacyjnej, to uzyskane korzyści rozdzielone będą w ograniczonej proporcji pomiędzy pracownikiem, początkowym kapitałem i pracą, rozumiejąc przez pracę działalność zrealizowaną przez pracownika, który zastosował inwestycję spekulatywną lub mudaraba. Pracownika nie obciążają straty, a te wyimaginowane będą wyprowadzone wyłącznie z kapitału początkowego.

– Nie będzie dozwolone wyegzekwowanie części z zysków przeznaczonych na maszyny, jak dobitnie ustalili doktorzy prawa w rozdziale poświęconym żniwom i nawadnianiu pól (bab al-muzari’ah wa l-musaqah), ale możliwe jest uzyskanie pewnej kwoty za wynajęcie.

– Ustalenie porządku pracy można zrealizować dla pracownika w formie pensji i, w tym przypadku, pracownik otrzyma część wyasygnowaną z zysków, podobnie ma się rzecz w przypadku inwestycji spekulatywnej czy madaraba.

Na podstawie prawnych rozporządzeń wnioskujemy, że pracownicy w islamskiej legislacji osiągnęli trzy korzyści: stałą pensję, udział w zyskach i zabezpieczenie w obliczu strat.

Co do kapitału początkowego, maszyn i narzędzi, każde z nich posiada swoją przewagę: kapitał początkowy posiada udział w zyskach, ale nie jest chroniony przed stratami ani nie posiada wyznaczonej pensji. Także maszyny i narzędzia czy instrumenty mają prawo otrzymać stałą kwotę, ale nie partycypują w zyskach.

Sądzę, że powyższe streszczenie informuje jasno uprzejmego czytelnika o tym, że Islam podnosi kwestię pracy i godne wynagrodzenie pracownika, dużo wcześniej niż szybkie zmiany w czasach nowoczesnych.

Islam i praca

Islam zwraca też szczególną uwagę na istotę i ważność pracy. Sądzi, że jest ona ochroną wiary i w rzeczywistości konsekwencją jej samej.

Ostatecznym końcem tych, którzy czynili zło, będzie jeszcze coś gorszego, ponieważ oni za kłamstwo uznali znaki Boga i wysmiewali się z nich. (30:10)

Ostatecznie odpowiedzialność za pracę, małą czy wielką, wyznacza pozycja człowieka i jego stosunek do pracy. To on ustala szczegółowo wszystkie detale i przewiduje reperkusje, jakie mogą z tego wyniknąć w skali globalnej, niezależnie czy będzie za to obciążony odpowiedzialnością, czy też nie.

,,I ten, kto uczynił dobra na ciężar pyłku, zobaczy je;;

i ten, kto uczynił zła na ciężar pyłku, zobaczy je’’. (۹۹:۷ i 8)

,,I w jakiejkolwiek byłbyś sytuacji, i cokolwiek recytowałbyś z Koranu, i jakiekolwiek podejmujecie działanie – My jesteśmy przy was śwadkami, kiedy się w tym zagłębiacie. I nie ujdzie uwagi twego Pana nawet ciężar jednego pyłku – ani na ziemi, ani w niebiosach; ani też coś jeszcze mniejszego od tego, ani też większego – żeby to nie było w Księdze jasnej’’. (۱۰:۶۱)

Wspomniana wyżej odpowiedzialność gwarantuje, że praca człowieka jest objęta protekcją, nie zostanie zniszczona i nie zejdzie z dobrej, pozytywnej i użytecznej ścieżki. Owa ochrona jest ograniczeniem tego co jest dobre i co jest złe, co jest dozwolone i zabronione. Jawnie też zaznacza, że  trudy i wysiłki oddają honor człowiekowi i utrzymują go z dala od tego, co go osłabia i prowadzi do dekadencji. W wersetach koranicznych i praktycznych proroctwach odnajdujemy słowa, które ilustrują tę ideę:

,,O wy, którzy wierzycie! Wino, majsir, bałwany i strzały wróżbiarskie – to obrzydliwość wynikająca z dzieła szatana. Unikajcie więc tego! Być może, będziecie szczęsliwi’’! (۵:۹۰)

W tym miejscu niezbędna jest egzaltacja obwieszczająca, że szacunek i zaufanie dla podstawowych zasad, w sensie tym co dozwolone i zakazane, powstałymi zgodnie z ustaleniami religii po to, by pomóc człowiekowi, a nie by pogrążyć go w świecie materialnym, jaki go otacza. Są to zasady, które faworyzują zainteresowanie realizacją obowiązków w postaci aktów legalnych i które zniechęcają do nadużyć.

Kiedy jednostka ludzka usiłuje usatysfakcjonować swoje potrzeby cielesne lub ściga się nieustannie w spełnianiu swoich namiętności i jest pod przemożnym wpływem świata, a nie odwrotnie, w tym wypadku nie jest referencją dla świata, nie może też być liderem uczestniczącym w współtworzeniu rzeczywistości i nie będzie też reprezentantem Boga na Ziemi; w efekcie rozpuszcza się jak substancja w atmosferze…

Jednakże szacunek względem narzuconych ograniczeń z punktu widzenia tego co zakazane i dozwolone gwarantuje człowiekowi niezależność i pozwala mu wypłynąć i wznieść się wysoko. Wyjątkiem jest tu unicestwienie w świecie materii czy poddanie się dewiacjom wszelkiej maści. Nie wystarcza bowiem zaspokojenie podstawowych potrzeb, trzeba wziąć pod uwagę czynności wykonywane legalnie.

Zasady te nie ignorują autentyczności człowieka i jego potrzeb, nie są też zdania, że nieusatysfakcjonowanie pragnień jest pójściem drogą doskonałości. Mało tego, nie sądzą, że walka przeciw własnej duszy i osłabienie ciała byłyby wyzwaniami duchowymi czy ćwiczeniami wymierzonymi ku wzmocnieniu ducha. Nie sądzą, że istnieje sprzeczność między ciałem a duszą,  w odróżnieniu od tego, co zakłada sufizm i inne grupy.

Dodajmy tutaj ważną kwestię Islamu polegającą na przypisywaniu dużej wagi do czystości i oczyszczeniu tego, co nieczyste do tego stopnia, że obecnie punkt ten stanowi nieodzowną część wiary.

Istnieją setki hadisów, które traktują ten temat i są źródłem nauk islamskich. Zatem higiena, oczyszczanie i porządek są podstawowymi filarami szlachetności człowieka.

Opinia i wierzenia

nikomu narzucić siłą:

,,Nie ma przymusu w religii’’! (۲:۲۵۶)

۲- Dusza, która wielbi i adoruje Boga, ma dobre intencje. Każda osoba otrzyma nagrodę według intencji, jakie sobie nagromadziła – głosi jeden ze wspaniałych hadisów. Niestety, człowiek nie może być  usprawiedliwiany dzięki intencjom i ideom, jakiekolwiek by one nie były, chyba że przeleje je w namacalne fakty i słowa. W rzeczywistości jeden z hadisów głosi: ,,Bóg wyeliminował z mojej społeczności dziewięć rzeczy: pomyłkę, zapomnienie, nieznajomość tego co się znajduje poza zasięgiem, poczucie osobistego zobowiązania, przymusowy obwiązek realizowania,  zazdrość, złe przeczucie i myśli siejące zwątpienie odnośnie Bożego stworzenia, nawet jeśli nie są wyartykułowane.

Jednymi z najpiękniejszych rzeczy, o których naucza Islam, to niezliczone trudy i znoje  podjęte w życiu przez człowieka i zakończone fiaskiem. Komentując je, Islam chce niejako złożyć hołd człowiekowi i pragnie go dowartościować. Człowiek podejmuje wielką harówkę w celu realizowania dobrych czynów. Działalności tej poświęca swój majątek, czas, troskę i własną osobę, pomimo że nie zawsze zdoła osiągnąć zamierzony cel z powodu pomyłek czy przeszkód pojawiających się na drodze. W konsekwencji umiera i historia o nim zapomina. Istnieją liczne przypadki, gdzie na przestrzeni historii dokonano olbrzymich wysiłków, ale popełnione błędy przeszkodziły w osiągnięciu sukcesu. Islam jednak nie zapomina o poniesionych udrękach i dyskomforcie na ścieżce życia zakończonych porażką, nie zapomina o zużytych emocjach na drodze głoszenia świętego przesłania. Z punktu widzenia religii  mozoły nie poszły na marne, a talenty nie zostały pogrzebane:

,,A kto wędruje na drodze Boga, ten znajdzie na ziemi liczne miejsca schronienia, rozległe.

A kto wyjdzie ze swojego domu i wywędruje ku Bogu i Jego Posłańcowi, a potem dosięgnie go śmierć – to nagroda jego będzie u Boga. A Bóg jest przebaczający, litościwy’’! (۴:۱۰۰)

„Wygrana otrzymuje dwie rekompensaty, a pomyłka jedną.”

To sentencja dobrze znana w prawoznawstwie.

Islam uparcie broni godności człowieka i przeszkadza mu w dekadencji i dewiacji. Na swojej ścieżce proponuje człowiekowi stworzenie wspólnoty, która synchronizuje z jego pierwotną naturą i rzeczywistością. Analizuje wszystkie aspekty jego egzystencji i kreuje sprzyjającą atmosferę do rozwoju wszystkich umiejętności poprzez właściwą edukację.

Tego rodzaju obserwacja jest konieczna, chociażby z tego względu, by zdać sobie sprawę, że człowiek znajduje się pod przemożnym wpływem społecznym jak też emocjonalnym. Odzwierciedlone jest to w jego czynach, postawie, wierze, często uwarunkowanych przez środowisko w którym żyje.

Załóżmy, że nadrzędnym zapewnieniem dla rozwoju społeczeństwa jest sam  człowiek i, elementem fundamentalnym angażującym się w jego budowę, jest także człowiek. To sprawia, że obowiązkowa staje się obserwacja rzeczywistości człowieka i niezbędne jest stworzenie projektu i planifikacji społeczeństwa w świetle tejże rzeczywistości.

To społeczeństwo nie może być społeczeństwem indywidualistów, ponieważ tego rodzaju społeczeństwa nie mają na uwadze fundamentalnego elementu jakim jest wrodzona natura ludzka, która określa wymiar społeczny w jego życiu. Z tego powodu tego typu społeczeństwa rozwijają bardzo szybko negatywne aspekty generujące złe tendencje, które manifestują się w postaci egoizmu i odnośnie których wypowiada się sam Koran, kiedy mówi nam o duszy namawiającej do zła. (an-nafs al ammara bi s-su)

Aspekt ten odnoszący się do osobowości ludzkiej wyłania się w społeczeństwach, w której nie istnieje protekcja ani atmosfera harmonii dla indywiduum, i w konsekwencji karmi się egoizmem, zachodzą perturbacje we współistnieniu społecznym, narzuca się przemoc i ciemięży najsłabszych. Najsłabsi stają się prostymi narzędziami w użyciu, w wyniku czego społeczeństwo pozbywa się zdolnych i energicznych umysłów. Z drugiej strony,  dominująca siła przekształca się w instrument faworyzujący egoizm i jego interesy.

Kiedy dojdzie do tego typu sytuacji, wówczas istniejące ustawy są odzwierciedleniem rzeczywistości i zaniechają szlachetnej służby, jaką jest obrona człowieka. Społeczeństwa, które rządzą się tego rodzaju zasadami przybierają cechy charakteryzujące się walką niesprawiedliwą i opresyjną, w której silny dominuje nad słabym i interes prywatny przeważa nad interesem kolektywnym.

Także i to społeczeństwo nie może być „socjalistyczne”, bowiem społeczeństwa identyfikujące się z tego rodzaju zasadą ignorują niektóre ze współczynników konstytutywnych natury ludzkiej, takie jak wolność i niezależność. Jako nieliczne z wielu człowiek je zdobywa już na początku i w oparciu o nie buduje społeczeństwo. W tego rodzaju społeczeństwach ma się wyłącznie na uwadze interesy pojedynczych grup lub zasady kolektywności. Tej wizji zostaje całkowicie podporządkowana planifikacja socjalna.

W tym przypadku tak zorganizowana natura społeczna neguje indywidualny wymiar człowieka i okrada ją z podstawowego i oryginalnego wizerunku.

Jego niezliczone naturalne talenty nie rozwijają się i społeczeństwo musi pogodzić się z utratą tak wielkiego potencjału. Wizerunek indywidualisty odbija się w społeczeństwie za pośrednictwem współdziałania osobników ze społeczeństwem i odwrotnie. Nieustannie też z tego powodu zachodzi permanentna sprzeczność w funkcjonowaniu społeczeństwa i pojawiające się ciągle negatywne prądy w życiu osób.

Człowiek i utworzenie społeczeństwa

Faktem jest, że społeczeństwo zaproponowane przez Islam jest społeczeństwem uznającym naturę człowieka we wszystkich aspektach osobistych i społecznych.

Żeby wyjaśnić ten punkt, prosimy czytelnika, by skoncentrował się na tym, co powiedzieliśmy na początku tejże ekspozycji względem istniejącej w człowieku pozytywnej  natury wrodzonej, jak też obecności tendencji złowieszczych czy też konfliktu psychologicznego, których żywotność w człowieku potwierdzają niezależność i wolność.

Następnie powiedzieliśmy, że pozytywne i dobre akty wydobywające się z człowieka nie wchodzą w sprzeczność z prawami innych i zmieniają się wraz z interesami społeczeństwa. Znajduje to wyraz w Islamie za pomocą względnych dyspozycji, rozkazów ze strony zdrowego serca i pewnego siebie ducha (an-nafs al-mutmainna). Z kolei te akty, które wchodzą w konflikt z prawami innych, w efekcie mają wiele wspólnego z pragnieniami i ,,zachciankami’’ ducha i nakazują czynienie zła (an-nafs al-ammara bi s-su), zgodnie z terminologią religijną.

Nie ma wątpliwości, że identyfikacja dwóch rodzajów aktów implikuje definicję koncepcji wyjaśniającej, czym jest prawda i prawo. Prawo jest częścią organizacji generalnej, jaką proponuje się społeczeństwu i jest ono konsekwencją ustaloną i skonsolidowaną, wywodzącą się z generalnych dyspozycji z nieodzownej obserwacji relacji społecznych, jednych z drugimi.

Tym krótkim objaśnieniem możemy wyobrazić sobie wolność osobnika w postaci linii przebiegającej równolegle z wolnością innych i dostrzec interesy ludzi pozostające w ścisłej zależności od interesów społecznych.

,,I na wyścigi spieszcie ku przebaczeniu od waszego Pana i ku Ogrodowi – którego rozległość jest jak niebiosa i ziemia – przygotowanemu przez ludzi bogobojnych;’’ (۳:۱۳۳)

,,Starajcie się więc wyprzedzać w dobrych dziełach’’. (۲:۱۴۸)

Różnorodne działania osób uzupełniają się w pozytywny sposób i ułatwiają kooperację i wzajemne uzależnienie różnego typu.

Nauki islamskie, wzniesione na zasadach honoru i ludzkiej godności, są tymi, które nadają sakralny charakter wszystkim potrzebom ludzkim. Przeto Islam uznaje te potrzeby i traktuje jako przysłowiowe błogosławieństwa dane przez Boga. Z tego względu ustanawia normy, by można by owymi pragnieniami kierować. Mało tego, otwarcie przyznaje, że trud poniesiony w celu spełnienia pragnień jest doceniony, gdyż jest nieoderwalną częścią aktów adorujących Boga.

Tak też handel, rolnictwo, budownictwo są uważane za akty adoracji, a codzienny znój i wysiłek, by zapewnić uczciwie zaopatrzenie, wspólnie wpisane w poczet walki o sprawy Boga (dżihad).

Także praca i małżeństwo są aktami adoracji. Wobec powyższego rozumowania Posłaniec Boży rzekł, że kto powstrzyma się od aktu małżeństwa, nie znajdzie się w grupie jego ludzi.

Posłaniec Boży w momencie udzielania porad Abu Dar al-Gaffari’emu, wprowadza zasadę mówiącą, że muzułmanin może przebywać w stanie permanentnego wielbienia Boga, nawet kiedy śpi czy je. Również każdy ma prawo zaspokoić własne potrzeby w sposób jak najbardziej satysfakcjonujący. Islam nie akceptuje postawy zrzekania się pragnień, mało tego, nie akceptuje też wszelkiej w tym obszarze ignorancji. We wspaniałym hadisie jest mowa o tym jak Bóg nie wysłucha prośby tych, którzy wyłącznie poświęcają czas na modlitwę i nie trudzą się w poszukiwaniu codziennego zaopatrzenia. Wprost przeciwnie, wyciąga rękę do tych, którzy się tym zajmują.

Islam i społeczeństwo

W wielu gałęziach nauki odnajdujemy mozolną pracę w celu utrzymania koordynacji działań we wszystkich aspektach życia człowieka, nie tolerując dominacji silniejszego nad słabszym. Najbardziej dydaktyczną stroną okazuje się pozycja i uwarunkowanie kobiety i usiłowanie zrównoważenia kobiecego aspektu jej osobowości tak, by nie wziął on przewagi nad pozostałymi jej aspektami.

Motywem przewodnim tego tematu jest zakazanie kobiecie sztuki uwodzenia i kuszenia, a dążenie do rozwijania jej humanitarności i stłamszenia nadmiernej kobiecości. Kobieta nie powinna pokazywać urody poza środowiskiem rodzinnym, a społeczeństwo nie powinno kontemplować jej jako przedmiotu seksualnego i zmysłowego po to, by jej status jako człowieka nie został zredukowany wyłącznie do jej kobiecości. Opieka nad jej równowagą psychiczną i emocjonalną, zgodnie z naturą, powinna być wiodącym prym działaniem do zachowania podstawowych aspektów jej osobowości.

W naukach islamskich kładzie się szczególny nacisk na to wszystko, co ma związek z protekcją szlachetności i godności innych. Dla każdego muzałmanina jest rzeczą obowiązkową szanować bliźniego, zarówno jego osobę, jak strzec jego majątku i honoru. Kategorycznie zabrania się ataku fizycznego czy werbalnego.

Islam zainicjował objęcie ochroną człowieka już przed jego narodzinami i z tego względu ustanawia szereg norm. Na przykład, kto chce się ożenić, najpierw musi mieć na względzie dobro dzieci, tj. kandydat powinien szukać dobrej dla nich matki. Czytamy w jednym z hadisów: „Wybierz kogoś w kim złożysz spermę.” Następnie ustanów opiekę mającą na względzie stan ciąży, poród, laktację, dzieciństwo i cykle edukacji.

W ten sposób znajdziemy setki dyspozycyjnych i zalegalizowanych ustaw odnośnie człowieka.

Czytelnikowi niedoinformowanemu odnośnie Koranu i hadisu, mogłoby się wydawać, że czasami usiłuje się tam zaniżyć wartość jednostki ludzkiej. W Świętym Koranie znajdują się liczne wersety mówiące o tym, że człowiek został stworzony z zakrzepłej krwi, czy substancji nieczystej, lub ze spermy, albo jeszcze z substancji znajdującej się w obszarze między kręgosłupem a żebrami:

,,Niech więc rozważy człowiek z czego on został stworzony! Został stworzony z cieczy wytryskającej, która wychodzi spomiędzy lędźwi i żeber’’. (۸۶:۵, ۶ i 7)

Również w hadisie czytamy, że pochodzenie człowieka jest niskiej kondycji i, jego koniec, i to co na niego czeka po śmierci, nie podnosi jego szlachetnej rangi, i tym podobne…

Ale ciekawe jest to, że Islam poprzez te słowa pragnie uchronić człowieka od upadku, ignorancji, fałszywej dumy. Usiłuje ustrzec go przed zagubieniem drogi życiowej, specjalnie kiedy zmierzy się ze zwycięstwem i sukcesem:

,,Niestety, nie! Człowiek się buntuje, ponieważ czuje się niezależnym’’! (۹۶:۶ i 7)

Człowiek staje się arogancki, kiedy posiądzie bogactwo, dzieci i chwałę, i to, z punktu widzenia psychologicznego, umieszcza go w niebezpiecznej sytuacji z punktu widzenia psychologicznego.

Żeby wyleczyć się z tego rodzaju choroby, Islam stara się udzielić porady człowiekowi za pośrednictwem znaczących słów, które uzmysłowią mu, że honor i dostojeństwo jakimi się cieszy są wyłącznie rezultatem woli Boskiej i że on nie różni się od reszty stworzeń w chwili przyjścia na świat.

Dostojeństwo jest depozytem, jaki Bóg powierza osobie i z tej racji nie powinien pozwolić się oszukać innym czy traktować wszystko jak swoją własność, jako że to co posiada jest prezentem danym w depozyt przez Boga, czym powinien rozporządzać uczciwie i nienagannie:

,,Rozdawajcie z tego, czego On was uczynił dziedzicami’’! (۵۷:۷)